orada, güneşin ilk yaşadığı yerde
havanın kız gibi gözlerini açtığı yerde
rüzgar kar gibi yağarken badem çiçeklerinden
ve atlılar otların uçlarını tutuştururken
orada, korkusuz bir çınarın toynaklarının çarptığı yerde
ve bir bayrak toprakla suyu dalgalandırırken yücelerde
tüfekler omuzlarda tüyden hafifken
göğün bütün çabası ve bütün evren
ışıdı bir çiğ taneciğinde
sabah vakti, o dağın eteğinde
şimdi bir gölge uzanıyor sanki bir tanrının iç çekişinden
şimdi kemikli elleriyle eğiliyor o yoğun acı
dokunup birer birer solduruyor üstündeki çiçekleri
suların akmadığı koyaklarda
mutluluğa susamış bekliyor türküler
soğuk saçlı keşiş kayalar
sessizce ekmeğini bölüyorlar kimsesizliğin
taa beyne tırmanıyor kış
bir kötülük kaynıyor için için
dağın yelesi huysuzlanıyor
göğün kırıntılarını paylaşıyor yükseklerde yırtıcı kuşlar
2
bir ürperti beliriyor şimdi bulanık sularda
yapraklara yakalanan rüzgar
çok uzaklara savuruyor tozunu
yemişler çekirdeklerini tükürüyor
toprak taşlarını saklıyor
korku kendine bir siper kazıp içine gizleniyor
göğün fundalıklarından
bulut-kurdun uluması
fırtınanın ürpertisini yayıyor ovanın derisine
ve sonra kar yağdırıyor kar, acımasız kar
sonra da kişneyerek aç koyaklara giriyor
ve selam vermek zorunda bırakıyor insanları
- ateş mi, bıçak mı
ateşle ya da bıçakla yola çıkanlar için
kötülük kaynıyor burada
umutsuzluğa düşmesin haç
sadece ondan uzakta yakarsın menekşeler
3
onlar için daha acı bir gündü gece
demir eritip toprağı çiğnediler
barut ve katır derisi kokuyordu tanrıları
göğün hür gürleyişi rüzgara binmiş bir ölümdü
göğün hür gürleyişi ölüme gülümseyen
bir insan -varsın diyeceğini desin kader
birden bir anın hedefini şaşırmasıyla yüreklendi
güneşin alnında dört bir yana savurdu parçalarını
dürbünler, telemetreler, havan topları buz kesti
bir bez parçası gibi kolayca yırtılıverdi hava
kayalar ciğerler gibi kolayca çatladı
-sol yanına yuvarlanıverdi miğferi-
kökler bir an için ürperdi toprakta
sonra duman dağıldı ve ürkerek belirdi gün
gürültünün cehennemle ilgisi yokmuşçasına
oysa gece üstüne basılmış bir yılan gibi başını doğrulttu
ölüm bir an için dişleri arasında duraksadı
sonra birden yayıldı solgun tırnaklarına
4
uzanmış yatıyor şimdi yanık savaş giysileriyle
sessiz saçlarında artık esmeyen bir meltem
sol kulağında unutulmanın ince bir dalı
kuşların birden uçup gittiği bir bahçeye benziyor
karanlıkta susturulan bir türküye benziyor
kirpikleri tam "hoşça kalın, çocuklar" derken
ve şaşkınlığın taşa dönüştüğü anda duran
bir meleğin saatine benziyor
uzanmış yatıyor yanık savaş giysileriyle
kara yüzyıllar çevresinde
uluyor korkunç sessizliğe köpeklerin iskeletleriyle
ve yeniden taş güvercinlere dönüşen saatler
kulak kesilmiş dinliyorlar
oysa gülüşler kavrulmuş, oysa toprak sağırlaşmıştı
oysa hiç kimse duymamıştı onun son çığlığını
ve onun son çığlığıyla tüm evren boşalmıştı
beş sedir ağacının altında
başka hiç mum olmadan
yatıyor yanık savaş giysileriyle
miğferi boş, kanı çamurlar içinde
bir yanında yarım kalmış kolu
ve kaşları arasında
küçük acı bir kuyu, kaderin parmak izi
küçük acı koyu kırmızı bir kuyu
belleğin soğuduğu
ah görmeyin görmeyin nereden
nereden uçtu canı. söylemeyin nasıl
söylemeyin nasıl düşün dumanı tüttü
işte böyle bir anda işte böyle bir
işte böyle bir anda bir an öbürünü izledi
işte böyle bir anda ölümsüz güneş yeryüzünü terk etti
5
ey güneş, sen değil miydin ölümsüz olan
kuş, sen değil miydin hiç dinlenmeyen mutluluk anı
aydınlık, sen değil miydin bulutun korkusuzluğu
ve sen, ey bahçe, çiçeklerin eğlence yeri
ve sen, kıvrılan kök, manolyanın kavalı
tam kendini sarsarken, ağaç yağmurun altında
ve boş gövde kararırken kaderden
ve çılgın bir adam savaşırken karlarla
ve iki göz birden yaşarmak üzereyken
n'oldu, diye soruyor kartal, o yiğit delikanlı nerede
ve bütün kartal yavruları soruyor o yiğidin nerede olduğunu
n'oldu, diye iç çekerek soruyor anası, oğlum nerede
ve bütün analar soruyor çocuğun nerede olduğunu
n'oldu, diye soruyor arkadaşı, kardeşim nerede
ve bütün arkadaşları soruyor en küçüklerinin nerede olduğunu
karı kavrıyorlar, ateş yakıyor
eli kavrıyorlar ve el donuyor
ekmeği ısırmak istiyorlar, ekmek kanıyor
gökyüzüne, taa uzaklara bakıyorlar, gök kararıyor
neden neden neden ölüm sıcaklık getirmesin bize
neden böyle lanetli bu ekmek
bir zamanlar güneşin yurdu olan bu gök neden böyle
6
yakışıklı bir delikanlıydı o. doğduğu gün
trakya'nın dağları eğilip güler yüzlü buğdayı
göstermişlerdi ona sağlam toprağın omuzlarında
trakya'nın dağları eğilip nazar değmesin diye
bir kez başına, bir kez göğsüne, bir de ağlarken
tükürüp kutsamışlardı onu
yunanlılar gelmiş ve korkunç kollarıyla
yükseklere kaldırmışlardı onu kuzey rüzgarının kundağında
sonra günler koşup gelmişti taşı kim en uzağa fırlatacak diye görmeye
sıçrayıp tekmelemişlerdi sürdükleri genç kısrakları
sonra her yerde dağlaleleri çınlayıncaya dek
sabahın ırmakları coşup akmıştı
ve dünyanın dört bir yanından
denizin çobanları gelmişti flok yelkenlerini toplayıp
derin derin soluyan bir deniz mağarasına
iç çeken bir kayaya götürmeye
dayanıklı bir delikanlıydı o
geceleri turunç kokulu kızların koynunda
yıldızların bol giysilerini kirletirdi
öyle engindi ki içindeki sevda
bütün dünyanın tatlarını içiyordu şarabında
sonra kalkıp dans ediyordu akkavak gelinlerle
şafak duyup da saçlarına ışıklar yağdırıncaya değin
iki dalın eyerine oturmuş güneşi tırmalayıp
çiçekleri boyarken
ya da gecede uyumayan o küçük baykuşlara
yanık sesiyle tatlı bir ninni söylerken
kollarını açarak onu orada bulan şafak
ah ne güzel bir kekik kokusuydu onun soluğu
onurun ne eşsiz bir haritasıydı onun çıplak göğsü
denizler ve özgürlük fışkıran
yiğit bir delikanlıydı o
sarı sarı düğmeleri ve tabancasıyla
yürüyüşündeki o erkekçe havayla
parlak bir hedef olan miğferiyle
-o ki kötülük nedir bilmezdi
nasıl da kolayca ulaştılar beynine-
sağında ve solunda askerleriyle
ve yapılan haksızlıklara karşı
öç alma kararıyla
-ateş, kanunsuz ateşin üstüne-
kaşlarının üzerindeki kanla
arnavutluk dağları gürledi
sonra karlarını erittiler yıkamak için cesedini
şafağın kayalara çarpan o sessiz gemisini
ve ağzını, o küçük türküsüz kuşu
ve ellerini, ıssızlığın o geniş ovalarını
arnavutluk dağları gürledi
ağlamadılar
ne diye ağlasınlar
o yiğit bir delikanlıydı
7
ağaçlar gecenin tutuşturmadığı kömürdür
rüzgar esiyor, uluyup kuduruyor yeniden
bir şey olmuyor, diz çöküp birbirine sokuluyor dağlar
dondurucu soğukta. ve uluyarak koyaklardan
ölülerin başlarından uçurum yükseliyor
acıma bile ağlamıyor artık. çılgın bir yetim kız gibi
başıboş dolaşıyor, boynunda dallardan küçük bir haç
ağlamıyor. dört yanını kapkara akrokerevnia sarmış
doruğa tırmanıyor ve bir ay yuvarlağı yerleştiriyor oraya
belki de gezegenler dönerek gölgelerini görürler
ve ışınlarını gizleyerek
dururlar diye
orada
kargaşalığın şaşkınlığı içinde
soluk soluğa
rüzgar esiyor, uluyup kuduruyor yeniden
kara örtüsüne bürünüyor ıssız ova
çömelmiş bulutlu ayların gerisine dinliyor
ne var ki dinleyecek bunca bulutlu ayın ötesinde
dağınık saçları omuzlarına dökülmüş -ah bırakın onu-
yarı mum yarı ateş bir ana ağlıyor -bırakın onu-
dolaştığı donmuş boş odalarda, bırakın onu
çünkü kimseden dul kalmış değildir kader
ve analar ağlamak için vardırlar, erkekler dövüşmek için
bahçeler kızların memelerinin çiçek açması için
kan dökülmek için, dalgalar köpürmek için
ve özgürlük şimşek gibi durmadan doğmak için
8
öyleyse söyleyin güneşe
yeni bir yol bulsun kendine
onurundan bir şey yitirmek istemiyorsa eğer
yeryüzündeki yurdu artık karardığına göre
ya da toprak ve suyla yeniden başka bir yerde
mavi doğumunu sağlasın bir kızkardeşin, yunanistan'ın
söyleyin güneşe yeni bir yol bulsun kendine
söyleyin papatyaya yeni bir erdemlikle açsın
ona yaraşmayan parmaklarla kirlenmesin diye
ayırın yaban güvercinlerini parmaklardan
ve hiçbir ses duyurmasın suların coşkusunu
gök tatlı tatlı eserken boş bir deniz kabuğunda
bir umutsuzluk haberi salmayın hiçbir yere
sadece gidin de yiğitliğin bahçelerine
şu ünlü dünyayı hangi dölün kurduğunu duyurmak için
telaşla ağaçlara kanat çırparken kuşlar
ve kendilerinden geçerken sarı sinekler
güneşte parlayan atlasın kıvrımlarınca giysi değiştiren
küçük gelin kelebekle, ruhunun titreştiği
gül ağaçlarını getirin
soluğunun oynaştığı gül ağaçlarını
9
yeni eller getirin ona, yoksa kim yükseklere çıkıp
yıldızların çocuklarına ninni söyleyecek
yeni ayaklar getirin ona, yoksa kim başı çekecek
meleklerle halayda
yeni gözler -tanrım- yoksa nereye eğilip bakacak
sevgilinin küçük zambakları
yeni kan, yoksa hangi sevincin selamıyla coşacaklar
ve ağız, tunçtan ve solmayan çiçekten bir ağız
yoksa kim bulutlara "çocuklar sağlığınıza" diyecek
gündüzün, nar yapraklarını kim umursamayacak
gecede, ekinleri kim toplayacak
yeşil kandilleri kırlara kim saçacak
ya da kim meydan okuyacak güneşe
fırtınalar kuşanıp yaralanmaz bir atın sırtında
tersanelerin akhilleus'u olacak
kim çıkacak masaldaki o ıssız kara adaya
çakıl taşlarını kucaklamaya
ve kim uykuya yatacak
düşlerin evoikos'undan geçip
yeni eller, ayaklar, gözler
kan ve ses bularak
yeniden dikilmek için mermerden harman yerlerine
ve çullanmak için -ah bu kez-
bütün kutsallığıyla çullanmak için ölümün üzerine
10
güneşin, tunç sesi ve kutsal meltemler
ant içtiler göğsünde
daha karanlık bir güce yer yoktu orada
sadece defne dalından sızan ışık
ve çiğlerin gümüşüyle, sadece orada
parlıyordu haç şimşek gibi yücelik doğarken
ve iyilik elde kılıç belirirken
"yaşıyorum" diyebilmek için
gözlerinin içinden ve bayraklarından
selam sana ey ırmak, sen ki tan ağarırken
dişleri arasında bir nar dalıyla
tanrının oğluna benzer birini görürdün
sularının kokularını sürünen
sana da selam erik ağacı, sen ki andrutsos
düşlerine girmeye kalktı mı öfkelenirdin
ve sen, ayaklarına varan öğlenin küçük pınarı
ve sen, onun helen'i olan küçük kız
onun kuşu, meryem'i, ülker yıldızı
çünkü aşk, bir kez bile ulaşırsa insana hayatta
tutuşturarak yıldızdan yıldıza
gizli gökleri, o zaman
yaşayacaktır her yerde her zaman o tanrısal yankı
kuşların küçücük yürekleriyle süslemek için ormanları
ve yaseminden lirlerle ozanların dizelerini
11
kötülük etmiş olanlar -gözleri görmez olduğu için
üzüntüden- sendeleyerek gittiler
korkuya dönüştüğü için üzüntüleri
kara bulutların içinde yittiler
geriye! alınlarda artık tüyler olmadan
geriye! ayaklar artık kabarasız
denizin bağlarla yanardağları soyduğu yere
yeniden yurtlarının ovalarına, ayın karasabanıyla
geriye! parmakların tazı gibi
et kokusu aldığı ve fırtınaların
bir kadının yazındaki ak yaseminden
daha uzun ömürlü olmadığı yerlere
kötülük etmiş olanlar -kara bir buluta karıştılar
onlara arka çıkacak ateşleri, soğuk suları
kuzulu, şaraplı, silahlı sesli, sopalı ve tahta haçlı geçmişleri yoktu
meşeden ve deli rüzgardan dedeleri yoktu
nöbette on sekiz gün on sekiz gece
acılı gözlerle
bir kara buluta karıştılar -onlara arka çıkacak
kundakçı tanrıları yoktu, gemici babaları
kendi elleriyle canlarına kıymış anaları
çıplak memeleriyle raksederek kendilerini
ölümün özgürlüğüne vermiş nineleri yoktu
kötülük etmiş olanlar -bir kara buluta karıştılar
ama o, karşılaşarak o bulutla göklerin yollarında
pırıl pırıl yükseliyor şimdi tek başına
12
sabahın adımlarıyla büyüyen otlarda
pırıl pırıl yükseliyor tek başına
çiçek kızlar gizlice el sallıyorlar ona
havada buharlaşan tiz bir sesle sesleniyorlar
ağaçlar bile ona doğru eğiliyorlar sevgiyle
koltukaltlarına sokulmuş kuş yuvalarıyla
güneşin yağına batırılmış dallarıyla
tansık -nasıl bir tansık bu aşağıda toprakta
ak oymaklar tarlaları sürüyor mavi bir sabanla
uzakta şimşek gibi parlıyor sıradağlar
daha da uzakta yaklaşılmaz düşleri bahardaki dağların
pırıl pırıl yükseliyor tek başına
öyle esrik ki ışıkla, yüreği görünüyor
olympos'un kendisi görünüyor bulutlar arasından
ve yoldaşlarının duaları bütün havayı sarmış
kandan daha hızlı çarpıyor şimdi düş
hayvanlar yolun kenarına toplanmış
sanki hırlaşarak konuşuyorlar
gerçekten çok büyük bütün dünya
bir dev çocuklarını okşayan
billur çanlar çalıyor uzakta
yarın, yarın, diyorlar, göğün doğuşu
13
billur çanlar çalıyor uzakta
fışkıran kır çiçekleri arasındaki arı gibi
hayatta yananı anlatıyorlar
ve toprak göğüslerde boğulan şafağı
pırıl pırıl bir günü muştularken
uzaktan bir kurşunun ıslığı duyulup
arnavut keklik acıyla yükselirken havada
beyinde çakıp sönen kar taneciğini anlatıyorlar
yıkık değirmenin kirişlerinde kuşlar ötüşüp
rüzgar uzaklarda hızlanırken
yaşama tutkusunun derin acısı için
ağlamaya vakit bulamayanı anlatıyorlar
pencere önünde durup avuçlarında mendillerini sıkarak
o vahşi ezgiyi içen kadınları
ovanın ötesinden çıkıp gelecek kara haberi
sonra kapının eşiğinde duyulacak nal seslerini bekleyerek
umarsızlığı umarsız kılan kadınları anlatıyorlar
onun o sıcak okşanmamış başını
hayat dolu o iri gözlerini anlatıyorlar
hayatın hiç terk etmeyecekmiş gibi dolu olduğu gözlerini
14
şimdi kandaki düş daha hızlı atıyor
çalıyor dünyanın en doğru anı
özgürlük
karanlıkta yol gösteriyor yunanlılar
özgürlük
senin için güneşin gözleri yaşaracak sevinçten
gökkuşağı vuran kıyılar sulara iniyor
yelken açmış gemiler çayırlarda yüzüyor
en saf kızlar
çırılçıplak koşuyor erkeklerin gözünde
ve çitin ötesinden alçakgönüllülük
çocuklar, diye bağırıyor, bundan güzel dünya yok
çalıyor dünyanın en doğru anı
sabahın adımlarıyla büyüyen otlarda
durmadan yükseliyor o
bir zamanlar günahın yalnızlığında yiten istekler
ışıyor şimdi dört bir yanında
tutuşuyor yüreğinin komşuları istekler
kuşlar uğurluyorlar onu, kardeşleriymiş gibi
insanlar sesleniyorlar ona, yoldaşları gibi
"kuşlarım, canım kuşlarım, ölüm burada bitiyor"
"yoldaşlar, can yoldaşlarım, hayat burada başlıyor"
göksel güzelliğin çiyi parlıyor saçlarında
billur çanlar çalıyor uzakta
yarın, yarın, yarın: dirilişi tanrı'nın