cemal gürsel, 3 mayıs 1959'da önce mecburi izne ayrıldı ve sonra da yaş haddinden emekli edildi. bunun üzerine msb ethem, menderes'e bir muhtıra/mektup verdi. "aziz vekilim" diye başlayan mektup ülkedeki gelişmeleri özetledikten sonra acilen alınması gereken tedbirleri 13 madde halinde sıralıyordu.bu maddelerden bazıları şöyleydi:
- cumhurbaşkanı istifa etmelidir. çünkü bütün fenalıkların bu zattan geldiği hakkında memlekette umumi bir kanaat vardır.
- tutuklu gazeteciler bir af kanunu ile kısa zamanda tahliye edilmelidir.
- vatandaşın hürriyet ve eşit muamele hakkına mutlak surette riayet edilmelidir.
- din istismarcılığından vazgeçilmelidir.
bu, cumhuriyet döneminin ilk muhtırasıydı. hükümet tarafından pek ciddiye alınmadı.
güney kore başkanı syngman rhee, cia tarafından düzenlenen bir darbe ile 27 mayıs'tan kısa bir süre önce düşürülmüştü.
ismet inönü: "şartlar tamam olduğu zaman, milletler için ihtilal meşru bir haktır. bu yolda devam ederseniz ben de sizi kurtaramam."
süreç: üniversitelerde, kızılay meydanında öğrenci gösterileri, polisin öğrencilere kurşun sıkması, ölenler ve yaralananların olması, sıkıyönetim ilan edilmesi ve hükümeti protesto için yürüyenlere kara harp okulu öğrencilerinin de katılması, 2-3 bin kişilik subay ve harbiyeli öğrencinin çankaya'ya doğru yürümesi, yürüyüşe garnizon komutanı tuğgeneral sıtkı ulay, harp okulu alay komutanı mücteba özden ve veteriner tümgeneral burhanettin uluç'un da katılması..
dp hükümeti gelişmeler konusunda hiçbir tedbir almadan meclisi 25 mayıs'ta tatile soktu. bu aşamada dp hükümeti sanki kaderine boyun eğercesine askeri müdahaleyi beklemeye başlıyordu.
27 mayıs 1960 sabahı silahlı kuvvetler devlet erkini eline geçirdi.
27 mayıs 1960 bildirisi anonsu: sabah askeri marşlar eşliğinde erken yayına giren ankara radyosundan saat 05.25'te "dikkat! dikkat! muhterem vatandaşlar! radyolarınızın başına geçiniz! güvendiğiniz silahlı kuvvetlerinizin sesi bir dakika sonra sizlere hitap edecektir!"
27 mayıs 1960 bildirisi: kurmay albay alparslan türkeş tarafından okundu. "bugün demokrasimizin içine düştüğü buhran ve son müessif hadiseler dolayısıyla ve kardeş kavgasına meydan vermemek maksadıyla tsk memleketin idaresini eline almıştır."
"bütün ittifaklarımıza ve taahhütlerimize sadığız. nato'ya inanıyoruz ve bağlıyız. cento'ya bağlıyız.." diyen bu bildiri ilişkilerin değişmeyeceği konusunda abd'ye garanti veriyordu. öyle ki, radyoda okunan bu bildiri aynı anda abd büyükelçiliğinin giriş kapısının altından atılıyordu. milli birlik komitesi, sabahın erken saatlerinde abd büyükelçisi f. warren ile görüşerek askeri müdahalenin kesinlikle türkiye'nin müttefiklerine yönelmiş bir hareket olmadığı konusunda garanti veriyordu.
abd dışişleri bakanlığı 30 mayıs'ta yayımladığı bildiriyle yeni hükümeti tanıyan ilk devlet olmuş ve bu bildiride "eskiden olduğu gibi türkiye ile abd arasında yakın ve dostça ilişkilerin sürdürülebileceği ümidi belirtilmişti. başkan eisenhower, cemal gürsel'e yazdığı mektupla ittifaklara bağlılıktan duyduğu memnuniyeti belirtmişti.
ismet inönü de müdahaleyi desteklediğini bildiriyordu.
28 mayıs'ta istanbul üniversitesi anayasa profesörleri askeri müdahalenin hukuki dayanağı olabilecek bir bildiri yayımladılar.
milli birlik komitesi hükümeti, dp milletvekilleri ve yöneticilerini yargılamak için yüksek adalet divanı adlı özel bir mahkeme kurdu. 592 sanık ve 1.068 tanıklı davanın yassıada'da duruşmaları başladı. 43 kişi müebbet hapse mahkum oldu.
15 eylül'de fatin rüştü zorlu ile hasan polatkan, 17 eylül'de de adnan menderes asıldı. celal bayar'ın idam cezası yaş durumundan müebbet hapse çevrildi.
27 mayıs, tc döneminin ilk askeri müdahalesiydi. darbe, orta rütbedeki subaylar tarafından gerçekleştirilmişti.