uzun lafın kısası

cesare pavese: edebiyat, yaşamın saldırılarına karşı bir savunmadır.

george sand: duyarlılıklarını bol keseden harcamayan insanlar, yeri geldiğinde bazen fazlasıyla duyarlı olabilirler.

irvin yalom: gerçekten sevilmek, anımsanmak, bir başkasıyla sonsuza dek birleşmek ölümsüz olmaktır ve varoluşun canevindeki yalnızlıktan korunmaktır.

marguerite duras: açlığın yarattığı yanmayı hiçbir şey dindiremez.

nazım hikmet: biz güzel sanatlar sahasında hâlâ ananelerin esiriyiz. sanatı hâlâ afyon çekmek kabilinden bir şey telakki edenler az değildir.

platon: insanca olan hiçbir şeyi fazlaca ciddiye almaya değmez. ne olursa olsun.

ahmet oktay: uyumlu insan, belirli tarihsel koşullarda, uyumsuz insandan çok daha tehlikelidir. büyük zalimler, iktidarlarını bu tür normallerin sayesinde kurabiliyor ancak.

jean p. sasson: amaçlarına ulaşmak için durumu ustalıkla idare etmek kadınların en güçlü silahıdır.

veysel atayman: bir kanlı katilin bir halk kahramanına dönüşmesi ancak tutuculuğun, gelenekselciliğin, aşırı milliyetçiliğin topluma egemen olduğu ülkelerde olabilir.

lin yutang: medeniyet çoğunlukla yiyecek peşinde koşmaktır; kalkınma ise yiyeceğe ulaşmayı her gün daha da zor hale getiren gelişimdir.

julian barnes: günümüzde her şey lanet olasıca bir sözleşmede yer alıyor. dünyanın gidişatı böyle.

marguerite yourcenar: gerçek doğum yerimiz, kendimizi ilk kez ferasetli bir bakışla gördüğümüz yerdir. benim ilk doğum yerim, kitaplarımdı.

acıyı bal eyledik

hasan hüseyin korkmazgil

kör olasın demiyorum

kör olma da gör beni

siz misiniz, o güzel denizlerden mi geldiniz böyle taze

evcil kuşlarınızla mı geldi bu uçarı mayıs gökleri böyle

zambaklar açınca bir yerlerde, hep sizdiniz sevişirdiniz

yüzün belki uzak bir gül, belki bir dağ kuytusu

çekip gitmek birdenbire, belki pişman bir gülüş

ben böyle deniz görmedim bu hangi yüzün böyle

çıkarıp eski sabahlarını bu hangi pazarlara

öyle çok yabancıyım ki sanki ilk geliyorum dünyaya

ilk bir kadın görüyorum ilk bir çiçek bir ateş yönsemelerde

gitti o

gitti benim bahar gözlüm

benim orman yüreklim

karanlık sulara karışır gibi

dalar gibi dönülmez uykulara

akıp gitti kör karanlığa

ben bu yükü hangi dağa bilemiyorum

yüreğimi hangi suya bilemiyorum

o çekip gitti buralardan

o çekip gitmezden önce

bilmezdim gitmenin ne olduğunu

şimdi kim gitmelerden söz etse

karanlıkta bir baba

sessizce öpüyor çocuğunu

sürün çocukları dağlara

özlemleri öfkeleri sürün dağlara

bir gün göreceksiniz

bir gün vurur yangını yüzlerinize

sürün çocukları dağlara

sürün ve sürdürün bu karanlığı

kahrolasın demiyorum

kahrolma da gör beni

faşizm

bertrand russell

faşizm antidemokratiktir. faşizmin karakterinde milliyetçilik ve kapitalizm ögeleri egemendir ve faşizm, çağdaş gelişmelerden zarar görmüş olup da sosyalizm ya da komünizm kurulduğu takdirde daha büyük zararlara uğramaktan korkan orta tabaka kesimlerine hitap eder. komünizm de antidemokratiktir; ama bir süre için ya da hiç değilse, gerçek politikasını veren şeyin kendi kuramsal savları olduğu kabul edilebildiği sürece; ayrıca, komünizm, ileri ülkelerde çoğunlukta olan ve komünistler tarafından nüfusun tamamı haline getirilmek istenen işçilerin çıkarlarına hizmet etmeyi amaç tutar. faşizmin antidemokratik niteliği daha temellidir. faşizm, devlet yönetiminde büyük çoğunluğun mutluluğunu sağlamayı doğru ilke kabul etmeyip "en iyiler" olarak belirli bireyleri, ulusları, sınıfları seçerek, yalnız bunları düşünülmeye layık sayar. geri kalanlar, faşizme göre, güç kullanılarak seçkinlerin çıkarlarına hizmete zorlanmalıdır.

faşizm, iktidarı ele geçirme mücadelesi içindeyken nüfusun hatırı sayılır bir bölümüne hoş görünmek zorundadır. almanya'da olsun, italya'da olsun faşizm, ortodoks sosyalist programındaki bütün anti nasyonalist yanları reddederek sosyalizmin içinden çıkmıştır. faşizm, iktisadi planlama fikrini, devletin elindeki gücü artırma fikrini sosyalizmden almıştır; ama faşist iktisadi planlamasında bütün dünyanın yararı gözönünde tutulmayıp bir ülkedeki üst ve orta sınıfın çıkarları düşünülmüştür. faşizm, bu bir ülkedeki üst ve orta sınıfa çıkar sağlamak için yol olarak, randımanı artırmaktan çok, gerek işçiler, gerek bizzat orta sınıfın sevilmeyen bölümleri üzerinde baskıyı artırmayı öngörür. faşizmin nimetlerinden pay alan sınıflar çerçevesi dışında kalan çevrelere gelince, faşizmin bu çevrelerdeki başarısı ancak, iyi yönetilen bir hapishanedeki yönetim başarısına benzetilebilir; zaten bu çevreler için faşizm bundan fazlasını yapmak bile istemez.

faşizme karşı en temelli itirazım, bu sistemin, insanlığın sadece bir bölümünü önemli saymasıdır. daha ilk hükümet kurulduğundan beri, iktidar sahipleri hiç kuşkusuz uygulamada böyle seçmeler yapmışlardır; ne var ki, hristiyanlık, kuramsal alanda, her insanoğlunu başlı başına bir amaç olarak sayagelmiştir; işlevi başkalarının şanına şan katmaktan ibaret bir araç olarak değil. modern demokrasi, hristiyanlığın törel ülkülerinden güç almış ve hükümetlerin sadece zenginlerle güçlülerin çıkarlarını düşünmekten başka türlü bir yol tutmalarını sağlamakta büyük katkıları olmuştur. işin bu yönünden bakıldığında faşizm, eski putperestlik çağlarının en berbat zamanlarına dönüş anlamını taşır.

eğer faşizm muzaffer olabilseydi, kapitalizmin kötülüklerini düzeltmek için hiçbir şey yapmaz, tam tersine, kapitalizmin kötü yanlarını daha da beter hale getirirdi. el işçiliğini, karşılığı sadece boğaz tokluğu olan zorunlu iş düzeyine indirir; böyle bir işte çalışanlara siyasal hak, istedikleri yerde oturma, istedikleri yerde çalışma; hatta belki sürekli bir aile hayatı kurma özgürlüğü bile tanımazdı; bu işçiler gerçekte birer köle olurlardı. bu, demokrasinin denetleyici bağlarından çözülmüş bir kapitalizmin getireceği kaçınılmaz sonuçtur. geçmişte, mutlakiyet rejimlerine her zaman şu ya da bu biçimde bir esaret ve toprak köleliği eşlik etmiştir.

eğer faşizm başarı kazanabilseydi, bütün bu sonuçlar doğardı; ama faşizmin sürekli başarı sağlaması mümkün değildir; çünkü iktisadi milliyetçilik sorununu çözümleyemez. naziler safındaki en büyük güç ağır sanayi, özellikle de çelik ve kimya sanayisi olmuştur. ulusal olarak örgütlenmiş ağır sanayi günümüzde, savaş isteği üzerinde kışkırtıcı rol oynayan etkilerin en önemlisidir. eğer her ülkenin ağır sanayi çıkarlarına hizmet eden bir hükümeti olsaydı, eninde sonunda savaş kaçınılmaz hale gelirdi. faşizmin her yeni zaferi savaşı biraz daha yakınlaştırmaktadır; savaş ise, geldiği zaman büyük bir olasılıkla savaşın başında var olanların çoğuyla birlikte faşizmi de süpürüp götürecektir.

faşizm, laissez-fair gibi, sosyalizm ya da komünizm gibi çekidüzen verilmiş bir inançlar sistemi değildir; esas itibariyle, kısmen orta sınıfın (bakkallar gibi) modern iktisadi gelişmelerden zarar gören ögelerinin, kısmen de iktidar sevgileri megalomani derecesine varan anarşik endüstri kaptanlarının duygusal itirazıdır. faşizm, kendisini destekleyenlerin istediklerini yerine getirebilme olanağından yoksun bulunuşu dolayısıyla, akla aykırıdır; faşizmin felsefesi yok; sadece psikoanalizi vardır. faşizm başarı kazanabilseydi, sonuç olarak evrensel bir mutsuzluk getirirdi; ne var ki, savaş sorununa çözüm bulabilme yeteneğinden yoksun oluşu onun uzunca bir süre başarı kazanabilmesini olanaksız hale getirmektedir.

köstebek

alison louise kennedy

görünüşe göre, insanların içinde yorulmak bilmeyen köstebeklere benzer bir sürü his koşturuyor. insanlar küçücük çocuklar gibi, en ufak bir bahane bulduklarında köstebeklerini salıp, etrafı bu tünel kazan gürültücü memelilerle tıka basa dolduruyorlar. küçük çocukların hislerini anlamsızca dışavurmalarının nedeni sadece bunu yapabildiklerini görmektir ya; aynı şekilde, bu insanlar da köstebeklerini sadece var oldukları için kullanıyor.

bir yerlerde okuduğuma göre, bu masum köstebek yuvaları, dış dünyaya çıkınca köstebeklerini korumayı öğreniyorlarmış. başkalarının küstah köstebeklerinin, kendi küçük sürülerine zarar verebileceği öğretiliyormuş onlara. bir oda dolusu köstebek karmaşa ve sorun yaratır; hatta can yakar elbette. dünya sivri dikenler ve kirli köşelerle doludur; bu şartlar altında köstebeklerin ve bakıcılarının korunabilmesi için onları biraz dizginlemek gerekir.

yani yetişkinler içlerindeki hayvanları saklayarak oldukça sakin ve zararsız davranışlar gösterebilir. ama yılın ilk kar yağışı, ani bir aşk, boşanma yada etkileyici bir film karşısında birdenbire köstebekler dışarı fırlayıp yerlerde yuvarlanmaya başlar. kısacası, herkesin köstebekleri vardır, onları göremesek de.

unutmayın, ben soğukkanlıyım. tamamen zararsızım. belki köstebeklerim derinlerde bir yerde uykuya yatmıştır. belki de bir zamanlar onlar da diğerleri gibi dörtnala koşuyordu. peki, bir ara psikolojik bir ddt'den korkarak gizlenmiş olabilirler mi?

hayır.

daha çok küçükken, bedenimin hareketleri yada sevdiğim yemekler gibi detaylar dışında kendimle ilgili fark ettiğim ilk şey, içimde kemirgen yaratıkların olmadığıydı. yakında size ailemden ve onların tuhaf huylarından söz edeceğim; o zaman benim böyle olmamda hiçbir rol oynamadıklarını anlayacaksınız. onlara karşı hiçbir şey hissetmeyişimin elbette bir etkisi olmuştur. doğru, kendimi elimden geldiğince güvenilmez kıldım ama bilin ki, çoğu zaman numara yapıyordum. bastıracağımı düşündükleri her tür tepkiyi ortaya döktüm. başka bir deyişle, gizlediğim köstebekler varmış gibi yaptım.

bunları yazarken, başıma hiçbir zaman korkunç şeyler gelmediğini açıkça görebiliyorum. bugün beni bu duruma getiren en ufak bir zarar gördüğümü hatırlamıyorum. ne kadar derine insem de, içimde hiçbir şey bulamıyorum. görünüşe göre ortada geçerli bir neden yok; hatta hiçbir neden yok; ama içim bomboş. köstebeklerim yok.

geyikli gece

turgut uyar

halbuki korkulacak hiçbir şey yoktu ortalıkta

her şey naylondandı o kadar

ve ölünce beş on bin birden ölüyorduk güneşe karşı

ama geyikli geceyi bulmadan önce

hepimiz çocuklar gibi korkuyorduk

geyikli geceyi hep bilmelisiniz

yeşil ve yabani uzak ormanlarda

güneşin asfalt sonlarında batmasıyla ağırdan

hepimizi vakitten kurtaracak

bir yandan toprağı sürdük

bir yandan kaybolduk

gladyatörlerden ve dişlilerden

ve büyük şehirlerden

gizleyerek yahut dövüşerek

geyikli geceyi kurtardık

evet kimsesizdik ama umudumuz vardı

üç ev görsek bir şehir sanıyorduk

üç güvercin görsek meksika geliyordu aklımıza

caddelerde gezmekten hoşlanıyorduk akşamları

kadınların kocalarını aramasını seviyorduk

sonra şarap içiyorduk kırmızı yahut beyaz

bilir bilmez geyikli gece yüzünden

"geyikli gecenin arkası ağaç

ayağının suya değdiği yerde bir gökyüzü

çatal boynuzlarında soğuk ay ışığı"

ister istemez aşkları hatırlatır

eskiden güzel kadınlar ve aşklar olmuş

şimdi de var biliyorum

bir seviniyorum düşündükçe bilseniz

dağlarda geyikli gecelerin en güzeli

hiçbir şey umurumda değil diyorum

aşktan ve umuttan başka

bir anda üç kadeh ve üç yeni şarkı

belleğimde tüylü tüylü geyikli gece duruyor

biliyorum gemiler götüremez

neonlar ve teoriler ışıtamaz yanını yöresini

örneğin manastır'da oturur içerdik iki kişi

ya da yatakta sevişirdik bir kadın bir erkek

öpüşlerimiz gitgide ısınırdı

koltukaltlarımız gitgide tatlı gelirdi

geyikli gecenin karanlığında

aldatıldığımız önemli değildi yoksa

herkesin unuttuğunu biz hatırlamasak

gümüş semaverleri ve eski şeyleri

salt yadsımak için sevmiyorduk

kötüydük de ondan mı diyeceksiniz

ne iyiydik ne kötüydük

durumumuz başta ve sonda ayrı ayrıysa

başta ve sonda ayrı olduğumuzdandı

ama ne varsa geyikli gecede idi

bir bilseniz avuçlarınız terlerdi heyecandan

bir bakıyorduk akşam oluyordu kaldırımlarda

kesme avizelerde ve çıplak kadın omuzlarında

büyük otellerin önünde garipsiyorduk

çaresizliğimiz böylesine kolaydı işte

hüznümüzü büyük şeylerden sanırsanız yanılırsınız

örneğin üç bardak şarap içsek kurtulurduk

yahut bir adam bıçaklasak

yahut sokaklara tükürsek

ama en iyisi çeker giderdik

gider geyikli gecede uyurduk

"geyiğin gözleri pırıl pırıl gecede

imdat ateşleri gibi ürkek telaşlı

sultan hançerleri gibi ay ışığında

bir yanında üst üste üst üste kayalar

öbür yanında ben"

ama siz zavallısınız ben de zavallıyım

eskimiş şeylerle avunamıyoruz

domino taşları ve soğuk ikindiler

çiçekli elbiseleriyle yabancı kalabalık

gölgemiz tortop ayakucumuzda

sevinsek de sonunu biliyoruz

borçları kefilleri ve bonoları unutuyorum

ikramiyeler bensiz çekiliyor dünyada

daha ilk oturumda suçsuz çıkıyorum

oturup esmer bir kadını kendim için yıkıyorum

iyice kurulamıyorum saçlarını

bir bardak şarabı kendim için içiyorum

"halbuki geyikli gece ormanda

keskin mavi ve hışırtılı

geyikli geceye geçiyorum"

uzanıp kendi yanaklarımdan öpüyorum

kolay

hermann hesse

bazen şu ya da bu davranışta bulunur, şuraya buraya girip çıkar, şu ya da bu işi yaparız ve hepsi kolay gelir bize; bir zahmet vermez, adeta bir yükümlülük gibi duymayız hiçbirini; sanki bütün bunlar bir başka türlü de olabilirmiş gibi görünür. bazen de olup biten hiçbir şey, olduğundan bir başka türlü olamaz gibidir; hiçbirini kolay bulmaz, hepsini bir yükümlülük gibi hissederiz. her soluk alıp verişimiz, bizim dışımızdaki güçlerce belirlenmiştir ve yazgı denen şeyin ağırlığını taşır üzerinde.

yaşamımızda iyi diye nitelediğimiz ve anlatımlarında güçlük çekmediğimiz davranışlarımızın hemen hepsi "kolay" eylemler içine girer ve bizim tarafımızdan yine kolay unutulur. ama kendilerinden söz açmakta zahmet çektiğimiz öbür eylemlerimizi asla unutamayız, adeta her şeyden çok bizimdir bunlar ve yaşamımızı oluşturan günler üzerine boylu boyunca düşer gölgeleri.

modern roman

john fowles

modern romanın tek bir konusu vardır: ciddi modern roman yazmanın zorlukları. en başta şunu kabul eder: yalnızca romandır, yalnızca roman olabilir, asla romandan başka bir şey olmayacaktır ve dolayısıyla gerçek yaşam ya da gerçeklik gibi konulara bulaşmaz. bunun doğal sonucu olarak da romana dair yazmak, roman yazmaktan daha önemli bir mesele olarak ortaya çıkar. günümüzde, kimin iyi romancı olduğunu anlamanın en iyi yolu da budur. iyi romancı araba tamircisinin parça montajı yaptığı gibi öyküleri ve karakterleri birbirine ekleyip roman yazmaz. bir noktada bir şeyler yazmak zorundadır, bu açık; ama salt bunun yazılmasının ne kadar gereksiz ve saçma olduğunu göstermek için. hepsi o kadar.

üçüncüsü ve en önemlisi: yaratıcı düzeyde yazar ve metin arasında hiçbir biçimde bağlantı yoktur. bunlar bütünüyle birbirinden ayrı dururlar. hiçbir biçimde, birinden diğerine doğru bir çıkarım ya da tümevarım yapılmaması gerekir. yapıbozucular bunu hiçbir şüpheye yer vermeyecek şekilde kanıtladılar. yazarın yalnızca tesadüfi bir aracılık rolü vardır, o kadar. kitapçıda metni okura teslim eden tezgahtardan daha önemli bir konuma sahip değildir.

o halde neden yazarlar kitapların üzerine isimlerini yazdırıyorlar? çünkü inanılmaz bir biçimde zamanın gerisinde kalmışlar. ve insanın tüylerini diken diken edecek ölçüde kibirliler. çoğu hala kendi kitaplarını yazmış olmak gibi bir orta çağ yanılgısıyla yaşıyor. eğer istediğin şey öykü, karakter, gerilim, betimleme gibi modernizm öncesi çağlara ait antika saçmalıklar ise, sinemaya git. ya da çizgi roman oku. ciddi, modern bir yazara gelme. şu andaki tek önceliğimiz söylemdir, söylemin işlevi, söylemin konumu. metaforik, bağlantısız yanı, bütünüyle teleolojik kendine yeterliliği.

kürt kerim

vedat türkali

çocukluğumdan unutamadığım anılardan biri de, mahallemizin, özellikle geceleri sık sık basılıp kimi evlerin aranmasıydı. eşkıya kürt kerim'i yakalamaya çalışıyordu polis. yukarı, aşağı diye ikiye ayrılmıştı bizim mahalle. kürt mahallesi de denirdi yukarı mahalleye. çok eskilerde yerleştirilmiş, sütçülük, kürt ırmağı yöresindeki gerçeme'de bostancılık yapan, tütün, tahıl üreten kürtlerdi. bunlardandı eşkıya kürt kerim.

mahallenin ünlü varsıl iki tefecisinden, kentte büyük bir kıraathane de işleten biri, sevdiği kadını elinden almış bunun; böyle çıkmış eşkıyalığa. davul gibi gergin göbeğinin üstüne uzanmış altın köstekli, altın dişli, ensesi kat kat, yukarıdan sırıtkan bakışlı iri yarı, tam bir tefeci karikatürü görünümündeki tefeciyi sonraları çok gördüm.

halkın kürt kerim'e sevgisi tefeci varsıllara duyduğu nefretten olmalıydı. mahalleye girip çıktığı bilinen kerim'i kimse ele vermedi. mahallede yakalayamadılar. sonunda, dağda uyurken bir çoban baltayla parçalamış kafasını, dediler. hükümet önünde cesedini halka gösterip fotoğraflarını dağıttılar. onun yeğeni kürt mecit'in de, askerliğini yaparken atış kazasında öldüğü bildirildi! "eğitim zayiatı"na girdi askerlikte!

göl insanları

kemal tahir

ağrıyan diş kerpeteni görünce siner.

kovulduğu yere gitmek, ite mahsustur.

kırk yıl günahkar, bir yıl tövbekar, denilmiş.

bir abam var atarım, nerde olsa yatarım.

yiğit çoban kurdun nasibini keser.

sükut ikrardan gelir.

kısır karı insafsız olur.

bekir böyle hareketsiz oturmaktan sıkıldı. aslına akıl erdiremediği ne kadar korkunç şey varsa, koyun kılığına girip çobanları dolaştıran azıtmacı'yı, karı gibi seslenip adamın başını belaya sokan sarı kedi'yi, cinleri, perileri, bir bir hatırlamaya başlamıştı.

bire yirmi verir yanmış arazi.

ben güzelim diye yüksekten uçma
indirirler seni, el yaman olur
siyah zülüflerin gerdana saçma
eser sabah yeli, yel yaman olur

sofrada yemek, yatakta karı beklenmez.

yiğitlikte, filanca yaptı demek yoktur.

bahtsız herif, ömründe bir kez hovardalığa gider; o gece ay erken doğar.

öfkesinden yedi düvel sakınır
allah'tan kavidir beli dersim'in

hükümet işiydi, olurdu böyle şeyler.. bugün bakarsın, seni, çıkarmış ipe vermiş, yarın bakarsın, esinti değişmiş, vezir dikmiş.

"aklı yok bu yeni vali paşamızın" desem, edepten dışarı.. "var" desem, yokluğu meydanda..

itle boğuşmaktansa çalıyı dolanmak yeğdir.

sen bizim rezil köylümüzü bilmez misin? yıkmaya vardır da yapmaya hiç yoktur. taşıyıp getirmede birini bulamazsın, çarpıp savuşmakta hastası sakatı yumulur.

halime'yi samanlıkta bastılar
bastılar da, şalvarını gül dalına astılar

kırk gün taban eti, bir gün av eti, denilmiştir.

dervişlik, uzaktan bakana rahattır, giyindin mi, kara cübbe ateşten gömlek kesilir.

erkeğin nefsi bir, karının nefsi on, demişler.

kürklerin padişahı kakımdır. çünkü bit tutmaz.

hızır peygamber'in başparmağı kemiksiz olur.

hey koca istanbul.. hal sahibi bir memleket vesselam! üzerine gündüz akşama kadar lanet yağar, gece sabaha kadar nur dökülür. neden? çünkü peygamberlerden beriye bütün evliyalar, toprağında gömülü..

kara cübbe altında ne yiğitler dolaşır.

zaman sana uymazsa sen zaman uyacak değil misin?

ta'm-ı gilas

abbas kiarostami

bazı şeyleri yapmak, söylemekten daha kolaydır.

bütün güzel şeyleri bize toprak verir. bütün güzel şeyler toprağa geri döner.

eğer mevsimlere bakarsanız her mevsim meyve getirir. yazın meyve vardır, sonbaharda da. kış farklı meyveler getirir, ilkbahar da. hiçbir anne çocukları için bu kadar çok çeşit meyveyle buzdolabını dolduramaz.

kendimi bu hayattan kurtarmaya karar verdim. ne için mi? bu anlamanıza yardım etmeyecektir ve bunun hakkında sizinle konuşamam; anlayamazsınız. anlamayacağınız için değil; çünkü benim hissettiklerimi hissedemezsiniz. duygularımı anlayıp paylaşabilirsiniz, bana merhamet gösterebilirsiniz; ama acımı hissedebilir misiniz? hayır. acı çekersiniz ve ben de çekerim. sizi anlarım. acımı anlayabilirsiniz; ama onu hissedemezsiniz.

insanın devam edemeyeceği bir an gelir.

birisine yardım etmek istediğiniz zaman bunu uygun biçimde yapmalısınız, bütün kalbinizle. bu daha iyidir. daha adil ve daha makul.

intiharın en büyük günahlardan birisi olduğunu biliyorum. fakat mutsuz olmak da büyük bir günah. mutsuzken başka insanları incitirsiniz. bu da bir günah değil mi? başkalarını incittiğinizde bu bir günah değil midir? aileni incitiyorsun, arkadaşlarını, kendini incitiyorsun. bu bir günah değil mi? size yakın olan insanları incitiyorsanız bu da büyük bir günahtır.

yardım, mutlaka karşılığı ödenmesi gereken bir şey değildir.

size başımdan geçen bir olayı anlatacağım: henüz yeni evlenmiştim. belaların her türlüsü bizi buldu. öylesine bıkkındım ki her şeye son vermeye karar verdim. bir sabah şafak sökmeden önce arabama bir ip koydum. kendimi öldürmeyi kafama koydum. yola koyuldum. dut ağaçlarıyla dolu bir bahçeye vardım. orada durdum. hava henüz karanlıktı. ipi bir ağacın dalı üzerine attım; ama tutturamadım. bir iki kere denedim ama kar etmedi. ardından ağaca tırmandım ve ipi sımsıkı düğümledim. sonra elimin altında yumuşak bir şey hissettim: dutlar. lezzetli, tatlı dutlar. birini yedim. taze ve suluydu. ardından bir ikincisini ve üçüncüsünü. birdenbire güneşin dağların zirvesinden doğduğunun farkına vardım. o ne güneşti, ne manzaraydı, ne yeşillikti ama! birdenbire okula giden çocukların seslerini duydum. bana bakmak için durdular. "ağacı sallar mısın?" diye bana sordular. dutlar düştü ve yediler. kendimi mutlu hissettim. ardından alıp eve götürmek için biraz dut topladım. bizim hanım hala uyuyordu. uyandığı zaman dutları güzelce yedi. ve hoşuna gitti. kendimi öldürmek için ayrılmıştım ve dutlarla geri döndüm. bir dut hayatımı kurtarmıştı.

bir türk, doktoru görmeye gider. ve ona der ki: "doktor bey, vücuduma parmağımla dokunduğumda acıyor, başıma dokunsam acıyor, bacaklarıma dokunsam acıyor, karnıma, elime dokunsam acıyor." doktor onu muayene eder ve sonra ona der ki: "vücudun sağlam; ama parmağın kırık!"

hayat dümdüz ilerleyen bir tren gibidir; rayların sonuna geldiğinde son durağa ulaşır. ve ölüm son durakta bekler. elbette, ölüm bir çözümdür; fakat ilk olarak değil. genç yaşta hiç değil.

dünya göründüğü gibi değildir. bakış açınızı değiştirmelisiniz ki dünya değişsin. iyimser olun. her şeye olumlu tarafından bakın.

tanrı'nın sırdaşı

comte de volney

yeryüzünde kendilerine "tanrı'nın sırdaşı" diyen kalpazanlar türedi. bunlar, "biz halkların yol göstericisiyiz." diye ortaya çıkıp yalana, hak duygusunun yok olmasına neden oldular. anlamsız ya da gülünç işleri değerlendirdiler. birtakım sözler söylemeyi, birtakım adları hecelemeyi erdem diye gösterdiler. kimi zaman etlerle içkilerin belli günlerde yenilip içilmesini günah saydılar.

yahudi, sebt günü ölür de çalışmaz. pers, boğulup gider de soluğuyla ateşi üfürmez. hintli, inek tezeğiyle tenini ovuşturup gizemli bir tavırla "aum" demekte en yüce yetkinliği bulur. kollarıyla başını yıkamakla her şeyi onardığına inanan müslüman, kılıcı elinde, yıkanmaya dirsekten mi yoksa parmak ucundan mı başlamalı diye kavgaya tutuşur. hristiyan, süt ya da tereyağı yerine içyağı yerse kendini ilence uğramış sayar.

ey yüce ve gerçekten göğe dayanan öğretiler! şehitliğe ve havariliğe yakışır yetkin ahlak kuralları! bu eşsiz yasaları, yabanıl halklara, uzaklardaki uluslara öğretmek için denizler aşacağım. onlara diyeceğim ki:

"doğanın çocukları! bu cehalet yolunda daha ne denli yürüyeceksiniz? dinin, ahlakın gerçek ilkelerini daha ne zamana dek tanımayacaksınız? uygar ülkelerdeki bilgili ve sofu halklardan gelin de ders alın! onlar size, tanrı'ya yaranmak için, yılın kimi aylarında, bütün gün aç susuz, nasıl eriyip bitmek gerektiğini; komşu kanının nasıl akıtılacağını, sonra da kurallarına uygun bir abdest alıp kelime-i şehadet getirerek insanın nasıl günahtan kurtulacağını; komşu malının nasıl çalınacağını; işi el malını yutmak olan bazı adamlarla bu malı paylaşarak nasıl günah çıkarılacağını öğretecekler."

ah! insanın yalanını şimdi anlıyorum. tanrılık için çizdiği tabloyu gördükten sonra, "hayır, hayır!" dedim; "insanı, insanın tasarladığı gibi yaratmış olan tanrı değildir. aslında kendi tasarladığı gibi tanrı'yı düşünen, insandır. insan kendi ruhunu ona mal etti, kendi eğilimlerini ona yükledi. bu karışıklık içinde kendi ilkeleriyle kendisini çelişki durumunda görünce de ikiyüzlü bir gönül alçaklığına bürünerek aklına iktidarsızlık damgasını vurdu, kavrayışının saçmalıklarına 'tanrı'nın gizemi' adını verdi."

öğretim kurumlarımızın geleceği üzerine

nietzsche

insanın yalnız bakış açısı değil, fikirleri olmalı!

şimdiyi hedefsiz rahatlık içinde yaşamak, anın sallanan sandalyesinde böylesine keyiflenmek, şu her türlü yararsız şeye düşman günümüzde neredeyse inanılmaz, her halükarda yergiyi hak etmiş görünecektir. ne kadar yararsızdık biz! ve böylesi yararsız olmakla nasıl gurur duyuyorduk! ikimizden kim daha yararsız diye iddiaya bile girebilirdik. önemli olmayı hiç istemiyorduk, hiçbir şeyi temsil etmek, hiçbir şeyi hedeflemek istemiyorduk, istikbalsiz olmalıydık; şimdinin eşiğinde rahatça uzanmış haylazlıktan başka hiçbir şey!

eğer gerçekten kültürlü insanların sayısının ne kadar düşük olduğunu ve böyle olabildiğini bilse, hiç kimse kültür çabasına girmez.

kendinden alarak herkes için yaşayabilmek, koskoca bir zenginlik ister.

bilim öğrenimi şimdilerde öylesine genişletildi ki, aşırı olmasa da orta halli kabiliyeti olan kişi bilimsel bir şeyler başarmak istedi mi öyle özel bir alanda çalışıyor ki öteki bütün alanlara hiç dokunmuyor. kendi alanında halkın üstünde olacaksa da, öteki alanlarda yani esas meselelerde yine halkın seviyesindedir. böyle özel bir branş bilgini, ömrü boyunca belli bir vidayı ya da kulpu belli bir alet ya da makineye çevirmekten başka bir şey yapmayan ama bu işte de inanılmaz bir ustalığa ulaşmış bir fabrika işçisine benzer. bu türlü acı gerçeklere cafcaflı bir düşünce kılıfı geçirmeyi iyi bilen almanya'da bizim bilginlerin bu dar uzmanlıkçılığını ve onların hakiki kültürden daha çok uzaklaşmalarına ahlaki bir olgu diye hayran olunuyor: "küçüğe bağlılık", övünme konusu oluyor, branş dışı cehalet, asil tevazunun işareti olarak sergileniyor.

"halk eğitimi" denen ve böyle anlaşılan şey için öyle canla başla konuşan kişilere şüpheyle bakmaya çoktan alışmışımdır; çünkü onlar çoğu kez, bilerek ya da bilmeyerek, o genel barbarlık bereket şenlikleri sırasında kendilerine o kutsal doğa düzeninin asla sunmayacağı delice özgürlüğü isterler. onlar, hizmet etmek, itaat etmek için doğmuşlardır ve o sürüngen ya da yampiri bacaklı ya da felç kanatlı düşüncelerinin faal olduğu her an, doğanın onları hangi çamurdan şekillendirdiği, bu çamura hangi fabrika markasını işlediği kanıtlanır. demek istediğim, bizim hedefimiz, kitlenin eğitilmesi olamaz; tersine, tek tek seçilmiş, büyük ve kalıcı eserler için donatılmış insanların kültürünü hedefliyoruz. biliyoruz ki haksever bir gelecek dünya, bir toplumun genel kültür durumunu bir devrin yalnız ve yalnız büyük, tek başına haykıran kahramanlarına göre yargılar ve bu kahramanların nasıl fark edildiği, nasıl saygı gördüğü ya da nasıl saklandığı, nasıl kötü muamele gördüğü, nasıl mahvedildiği, onun kanaatini belirler. halk eğitimi denen şeye, doğrudan doğruya, mesela her yandan zorunlu temel öğretimle, yalnızca dışardan ve kabaca yaklaşılabilir. büyük kitlenin kültürle temas ettiği asıl derin alanlar, yani halkın dini içgüdülerini ortaya koyduğu, mistik imgelerini geliştirdiği, gelenek, hukuk, yurt toprağı ve diline bağlılığını koruduğu yer, doğrudan doğruya zar zor ve ancak yıkıcı kaba kuvvetle ele geçirilebilir. ve bu ciddi şeylerde halk kültürünü tam olarak desteklemek demek, olsa olsa bu yıkıcı kaba güçleri savmak ve o şifalı bilinçsizliği, halkın o sağlıklı uykusunu desteklemek demektir, herhangi bir karşı tepki olmadan, herhangi bir şifa olmadan hiçbir kültür, bunların etkilerinin yıpratıcı gerilimi ve heyecanı yanında varlığını sürdüremez.

yanakları al al olmuş
hiç gözümüzden kaçmayan gençlikten
şu tatsız dünyayı er geç
alt eden o cesaretten
hep yükselen o inançtan
kah cesurca öne çıkan, kah sabırla eğilen
amaç, iyinin olması, büyümesi, yaraması
günün asil kişiye nihayet ulaşması (goethe)

eğitim

cenap şahabettin

bilgisizliğin rahat uykusu, yaşamda en korkulu düştür.

gündüz kandilini hazırlamayan, gece karanlığa razı demektir.

bilgi katarını, her durakta bin bilinmez bekler ve son durakta anlarsınız ki katarını yürüten güç de bir bilinmezmiş.

herkesi aydınlatmak isteyen öğretmenler, mum gibi erimeye razı olmalıdırlar.

bilgiyi boşlarsak mahkeme, meclis, mescit, her ne yapmış olsak cezaevi olur.

insan ancak bilgisi kadar özgür olabilir.

"kişi bilmediği şeyin düşmanıdır." derler ama bilmediği şeylerin ateşli yandaşı olanları ben çok gördüm.

anlaşılanı anlamayanlardır ki anlaşılmayacakları anlamak iddiasındadırlar.

neleri bilmediğini bilen çoktur; güçlük, neleri hiçbir zaman bilemeyeceğini bilmektir.

eşeği okul müdürü yapan, dersliklerin ahıra döndüğünden yakınmamalıdır.

hiç cezasız eğitime aklım ermiyor. saclar bile kıvrılmak için kızgın demir ve basınç ister.

cahillik sürdükçe mescit, mahkeme, matbaa, medrese, her ne yapmış olsak cezaevi olur.

zeitgeist: the movie

peter joseph

tahtın arkasında, kraldan daha kudretli bir şey vardır. dünya, bizleri sahnenin arkasında olmadıklarına inandıran birçok farklı kişi tarafından yönetilir.

banka kuruluşları, düzenli ordulardan daha tehlikelidir.

uluslararası bankerler için meydana gelebilecek en karlı şey, savaştır. çünkü savaş ülkeyi, federal rezerv bankası'ndan daha çok faizli borç almaya zorlar.

jordan maxwell: çocuklarınızın eğitilmesini istemiyorlar. çok fazla düşünmenizi istemiyorlar. bu yüzden ülkemiz ve tüm dünya gün geçtikçe eğlenceyle medyayla, televizyon programlarıyla, lunaparklarla, uyuşturucuyla, alkolle ve aktivitelerin her çeşidiyle dolu hale geldi, insanların zihnini meşgul tutmak için. yani çok fazla düşünmeniz, önemli insanların işine gelmiyor. uyanmanız ve anlamanız gerek ki, hayatınızı yönlendiren insanlar var ve siz bunun farkında bile değilsiniz.

perdenin arkasındaki adamların istediği en son şey, bilinçlenmiş ve düşünme yetisine sahip bir toplum. bu yüzden ki sürekli olarak düzmece bir yaşam, din, medya ve eğitim yoluyla bizlere sunuluyor. ilginizi dağıtmak ve sizi her şeyden habersiz bırakmak istiyorlar. ve gerçekten de bu işi iyi yapıyorlar.

bill hicks eskiden şovlarını şöyle bitirirdi: "hayat lunaparkta bir gezinti gibidir ve gezintiye başladığında onun gerçek olduğunu düşünürsün, çünkü zihinlerimiz bu kadar güçlüdür. gezinti bir yukarı, bir aşağı devam eder, döner ve döner, seni heyecanlandırır, ürpertir ve parlak renklerle doludur. ve bir süre çok gürültülü ve çok eğlenceli olur. bu gezintide uzun süre kalanlar sorular sormaya başlarlar: bu gerçek mi? yoksa sadece bir gezinti mi? ve aralarından cevabı hatırlayan insanlar geriye dönüp şöyle derler: hey, merak etme, korkma sakın. çünkü bu sadece bir gezinti. ve biz bu insanları öldürdük.

bill hicks: ama önemli değil; çünkü bu sadece bir gezinti ve bunu istediğimiz zaman değiştirebiliriz. bu sadece seçim meselesi. çaba yok, çalışmak yok, iş yok, para kazanmak yok. şimdi seçim yapın.. korku ve sevgi arasında.

huckleberry finn

mark twain

bir salın üstünde küskünlük kadar feci bir şey yoktur.

kadınları öldürmek ha? hayır, onları alıp mağaraya getirirsin, daima acayip kibar davranırsın, zamanla sana aşık olurlar ve bir daha evlerine dönmek istemezler.

hep böyle değil midir; sizin doğru mu yanlış mı yaptığınız hiçbir şeyi değiştirmez, vicdanın hiç mantığı yoktur, her halükarda sızlar durur. vicdanım kadar akılsız bir köpeğim olsa hemen zehirlerdim. bu meret insanın içindeki geri kalan her şeyden daha fazla yer kaplıyor ve hiçbir işe de yaramıyor.

ortalama adam korkağın tekidir. ortalama adam belayı ve tehlikeyi sevmez.

bırakın acımasız hayat elinden geleni ardına koymasın. tek bildiğim şudur ki, benim için de bir yerlerde bir mezar vardır. bu dünya nasıl dönerse dönsün, isterse her şeyimi alsın elimden -sevdiklerimi, mallarımı, her şeyimi- ama bunu benden alamaz. günün birinde o mezarın içine girecek ve her şeyi unutacağım; işte o vakit kırgın yüreğim huzura erecek.

fringe

bazı zamanlar elindeki tek seçenek kötü olandır.

hiçbir şey sabah uyandığımda olmasını beklediğim gibi gelişmedi. bu işler böyledir. en iyi ve en kötü günler aslında öyle olur.

korkmaman güvende olduğun anlamına gelmez.

bizler, evrenimizin tek evren olduğunu varsayarız. ama bu doğru değildir. aslında sonsuz sayıda evren bulunmaktadır. ve her birinde, bizim birer versiyonumuz var. ama hepsi birbirinden çok az da olsa farklıdır. zaman bazlı tercih sıralamalarımızın oluşturduğu farklılıklar.

hepimiz kendi genetik faktörlerimizin kurbanıyız.

bazen fiziksel yaralar, iyileşmesi en kolay olanlarıdır.

gerçeği anladığımızı düşünüyoruz; ama evrenimiz çokların sadece biri. onlar arasında seyahatin bilinmeyen gerçeği çoktan bizim gibi varlıklar tarafından keşfedildi; ama onların tarihi bizimkinin çok daha önündeydi. öyle bir ziyaretin negatif etkileri hem bizim hem de onların dünyalarında geri dönülemez olacaktır. ilk başta fark edilmesi zor bazı doğal olmayan olaylarla başlayacak ama kansere benzer bir biçimde büyüyecek. ta ki basit bir gerçek inkar edilemez hale gelene kadar: bir dünya kurtulacak. ya onlarınki ya da bizimki.

suçlu ve polislerin zihin profilleri oldukça benzerdir.

madde, sadece meydana çıkmayı bekleyen enerjidir. hareketsiz, ortalama bir yetişkin, çok büyük 5 hidrojen bombası kuvvetiyle patlamaya yetecek kadar potansiyel enerji içermektedir. maalesef bunu açığa çıkarmakta çok da iyi değiliz. bir kıvılcıma ihtiyaç var, tabi bir de tetikleyiciye.

insan

pascal

işsiz, güçsüz, tutkusuz, eğlencesiz, çabasız, tam bir durgunluk içinde olmak kadar tahammül edilemez bir şey bulunmaz insan için. çünkü öyle bir durumda hiçliğini, yalnızlığını, yetersizliğini, bağımlılığını, zayıflığını, boşluğunu hisseder. hemen o an ruhunun derinliklerinden usanç, kasvet, hüzün, keder, huzursuzluk, umutsuzluk yükselir.

insan bir sazdır, doğadaki en zayıf varlıktır; fakat düşünen bir sazdır. onu yok etmek için bütün kainatın davranıp üzerine yürümesine gerek yoktur. bir buhar, bir su damlası bile öldürmeye yeter insanı. ama kainat onu ezecek olsa bile, insan kendisini öldüren şeyden daha soylu olacaktır; çünkü öldüğünü ve kainatın, kendisinden üstün olduğunu bilir. kainat ise buna dair hiçbir şey bilmez.

her zaman bir aşağısı ve bir yukarısı, daha güçlüsü ve daha güçsüzü, daha yükseği ve daha alçağı olacaktır; böylece kibrimiz kırılır, kırılan gururumuz ise toparlanır.

fiyasko

jack london

mutluluğun her an tehlikede olması, hayatın tekinsizliği, sağlam nedenleri olan gelecek korkusu - bunların tümü insanları içmeye yönlendirebilecek etkenlerdir. perişanlıklarının acısını azaltmak isterler; meyhanede dindirirler acılarını; çektiklerini unuturlar.

bu sağlıksızdır. elbette öyledir, ama hayatlarındaki her şey sağlıksızdır zaten. meyhane, onlara hayatlarında hiçbir şeyin sağlamadığı unutuşu sağlar, onları yüceltir, kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlar; lakin aynı zamanda onları aşağı çeker, iyiden iyiye hayvanileştirir.

bu bahtsızlar için söz konusu olan, ölümle neticelenecek ıstıraplar arasındaki bir yarıştır. bu insanlara içki karşıtlığını, alkolden uzak durmayı telkin etmeye çalışmak boşunadır. içki alışkanlığı birçok ıstırabın sebebi olabilir; ama aynı zamanda, başka öncül ıstırapların bir sonucudur.

içkinin doğurduğu kötülüklere dair ne ne söylenirse söylensin, insanları içmeye yönlendiren kötülükler ortadan kalkmadıkça, içki ve kötülükleri var olmaya devam edecektir. insanlara yardımcı olmaya çalışanlar bunu anlayıncaya dek, tüm iyi niyetli çabaları beyhude kalacak ve olimpos'taki tanrıları kahkahaya boğan bir gösteriden öteye gidemeyecektir.

whitechapel'daki yoksulları ruhen yükseltmek, içlerinde güzelliğe, hakikate ve iyiliğe yönelik arzu uyandırmak için düzenlenmiş bir japon sanatı sergisini gezmiştim. yoksul insanların bu şekilde güzelliği, hakikati ve iyiliği arzulayacağını kabul etsek dahi -ki böyle bir şey yoktur-, hayatın acı gerçekleri ve hayır kurumlarında kalan üç kişiden birini ölüme mahkum eden toplum yasası karşısında, bu bilgi ve arzu onlar için sadece fazladan bir lanet olarak kalacaktır. yeni şeyler öğrenip yeni arzular duymaya başlamalarından öncesine nazaran, çok daha fazla şeyi unutmak zorunda kalacaklardır.

kader bugün beni doğu yakası'nda yaşamaya mahkum etse ve bir tek dileğimi yerine getirecek olsaydı, ondan güzelliğe, hakikate ve iyiliğe dair bildiğim her şeyi unutturmasını isterdim. okuduğum kitaplardan öğrendiklerimi, tanıdığım insanları, duyduğum şeyleri, gördüğüm toprakları unutmayı dilerdim. kader dileğimi yerine getirmediği takdirde, eminim ki sarhoş olur, bildiklerimi elimden geldiğince unutmaya çalışırdım.

insanlara yardım etmeye çalışanlar! yüksekokul yerleşkeleri, misyonları, hayır kurumları falan, hep fiyaskodur. eşyanın tabiatı gereği, fiyaskodan başka bir şey olamazlar, iyi niyetle, ama yanlış şekilde tasarlanmışlardır. bu iyi insanlar, hayata bir yanlış anlama içinde yaklaşırlar. batı yakası'nı anlamadıkları halde, doğu yakası'na öğretmenler, âlimler olarak gelirler. isa'nın basit sosyolojisini anlamadıkları halde, sefil ve horlanmış insanlara kurtarıcıların debdebesi içinde yaklaşırlar. sadakatle çalışmışlardır; ama sefaleti hafifletmeye ancak ölçülemeyecek kadar az katkıda bulunabilmişler ve daha bilimsel yoldan, daha az maliyetle elde edilebilecek bir miktar veriyi toplamanın ötesinde, hiçbir başarı kazanamamışlardır.

birinin vaktiyle söylediği gibi, fakirlerin sırtından inmekten gayrı her şeyi yaparlar onlar için. çocukça tertiplerle toparladıkları paralar, yine yoksulların cebinden çıkar. işçiye hakkını vermeyen iki ayaklı yırtıcıların ırkından gelirler; işçiye elinde kalan acınası parayla ne yapacağını söylemeye kalkarlar.

allah aşkına, islington'da on iki düzinesi dörtte üç peniden yapay menekşeler satan bir kadının çocuğuna bakmak üzere kreş kurmanın ne faydası vardır? baş edemeyecekleri kadar çok sayıda çocuk ve menekşe satıcısı dünyaya gelmektedir oysa. bu menekşe satıcısı her bir çiçeği üç kez eline almaktadır; dörtte üç peni için üç kez. gün boyunca, dokuz peni kazanmak için bu çiçekleri 6.912 kez eline alır. bu bir soygundur. sırtında birilerini taşımaktadır; güzellik, hakikat ve iyilik arzusu onun yükünü hafifletmez. bu hevesliler o kadın için hiçbir şey yapmaz; anne için yapmayıp gün boyunca çocuk için yaptıkları da geceleyin, çocuk eve döndükten sonra hükümsüz kalır.

utanç

vedat türkali

biliyorum bir gün karanlıkta

kesecekler yolumuzu

ya siz çocuklar

nasıl anlatmalı sizlere olup bitecekleri

çocuklar bizim dediğimiz

yüzümüze utanç duymadan bakmaktır

mal değil mülk değil istediğimiz

size namuslu bir dünya bırakmaktır

şato

franz kafka

gülünçlüğün son aşamasıyla ciddiliğin son aşaması arasında pek bir uzaklık yoktur.

istemeyerek de olsa kendini ele verirdi sevgi denen şey.

bir iş ne kadar büyük olursa, dış dünyaya karşı kendini savunmak için insana o kadar az güç kalıyor; dolayısıyla, en önemsiz şeylerdeki önemsiz değişiklikler insanı ciddi biçimde rahatsız ediyor. yazı masasının üzerindeki en küçük bir değişiklik, diyelim öteden beri masanın üzerinde durup duran bir lekenin temizlenmesi rahatını kaçırabiliyor insanın; yeni bir garson kız da öyle.

en sonunda insanın saçlarını diken diken eden gerçek ele geçirildi mi, bu gerçeğe inanmaya insan kendini çaresiz alıştırmak zorundadır, yapılacak başka şey yoktur.

içimizde üzücü deneyimler ve korkular, kendimizi savunmaktan uzak, bir tahta çıtırtısı duymayalım, korkuyla irkiliyoruz. bir kez de birimiz korkmasın, hemen ötekimiz hazırdır korkmaya; nedenini, niçinini de bilmez pek. böyle olunca da doğru dürüst bir yargıya ulaşamaz elbet. insanda her şeyi enine boyuna düşünüp taşınmak yeteneği bile bulunsa, söz konusu koşullar altında yitirip gider.

budala

dostoyevski

aptalca bir mutluluk içinde yaşamaktansa, mutsuz olmak; ama bilmek daha iyidir.

dar kafalı ve "sıradan" bir insan için kendisinin sıradışı ve alabildiğine özgün bir insan olduğunu düşünmekten ve en ufak bir kuşkuya kapılmaksızın bunun keyfini sürmekten daha kolay bir şey yoktur.

buluşlar gerçekleştirenler, dahiler alanlarıyla ilgili çalışmalarının ilk yıllarında -çoğu kez son yıllarında da- toplum tarafından hep birer salak olarak görülmüşlerdir.

güzelliğe ilişkin değerlendirmede bulunmak zordur. gizemli, bilmecemsi bir şeydir güzellik.

siz benim için kusursuzluğun ta kendisisiniz! sizi gördüm, sizi her gün görüyorum. mükemmel olduğunuz sonucuna birtakım değerlendirmelerle, mantıksal önermelerle ulaşmış değilim; yalnızca böyle olduğunuza inanıyorum. ama size karşı bir de günahım var: sizi seviyorum. oysa mükemmellik sevilmez, yalnızca seyredilir, öyle değil mi? buna karşın ben size aşığım. aşk insanları denkleştirir, eşitler; ama kaygılanmayın, böyle bir denklik en içrek hayallerimde bile yer almadı.

her zaman iyi olmak kadar kötü bir şey yoktur.

bakarsın kederli son günlerini ömrün
ışığa boğar aşk, bir veda tebessümüyle (puşkin)

öldürmenin cezası olarak öldürmede, işlenen suçla karşılaştırılamayacak ölçüde ağır bir cezalandırma söz konusudur. adli yargılama sonucu öldürmek, eşkıya tarafından öldürülmekten çok daha korkunçtur. haydutların geceleyin ormanda yakalayıp da boğazına bıçak dayadıkları biri, son ana dek kurtulmayı umabilir. boğazı kesildiği halde hala kurtulmayı umanlara, bu haldeyken kaçmaya çalışanlara, yalvarıp yakaranlara dair pek çok örnek vardır. burda ise, ölümü belki on kez daha kolaylaştırabilecek olan o son umut, şu meşum 'kesinlik'le elinden alınıyor. burda bir hüküm var ve kesinlikle bu hükümden kaçış, kurtuluş yok. dünyada bundan daha büyük bir acı olabilir mi? savaşta bir askeri alın ve bir topun namlusunun ağzına getirip tetiği çekin. kendisine ateş edilen ana dek bir umudu olacaktır askerin; oysa aynı askere ölüme hüküm giydiğini bildirin -kesinlikle- ya çıldıracak ya ağlayacaktır. insanoğlu çıldırmadan dayanabilir mi böyle bir şeye? niçin bu aşağılama, bu boş, çirkin, gereksiz vahşet? hayır, insana reva görülemez bu!

azmin elinden bir şey kurtulmaz.

her anın hesabını tutarak yaşamak olanaksızdır.

"islam peygamberi muhammed'in de epilepsi hastası olduğu iddiaları vardır. söylenceye göre bir nöbet sırasında göğe yükselerek (miraç) tanrı katını ziyaret etmiştir; gökte epeyce bir süre kalmış olmasına karşın nöbet geçip de kendine geldiğinde, nöbet anında yere düşerken devirdiği testideki suyun tümüyle boşalmamış olduğu görülmüştür."

sara nöbeti, şu tutarak denilen şey, bir anda gelir, tutar insanı. ve birdenbire yüz, özellikle de bakışlar çarpılır, tanınmaz hale gelir. bütün beden, yüzün bütün çizgileri kasılır, çırpınır, titrer. bir benzeri daha olmayan korkunç bir çığlık kopar göğsün derinliklerinden ve insani olan her şey bir anda bu çığlığın içinde yiter gider ve dışardan bakan birinin bağıran kişinin aynı insan olduğuna inanabilmesi olanaksız değilse bile son derece güçtür. bu adamın içinde başka birinin bağırdığı sanılır. sara nöbeti geçiren birinin görünüşü pek çok kişiyi dehşete düşürür, dayanılmaz, mistik denilebilecek bir korkuya kapılır insanlar.

metres olmaktan başka işe yaramayan kadınlar vardır.

zamanımızdan ve soyumuzdan birine orijinal olmadığını, belirgin herhangi bir yeteneği de olmadığını, zayıf kişilikli, sıradan biri olduğunu söylemekten daha incitici bir şey yoktur.

zamana güven, her şey unutulur.

arınmanın en iyi yolu nedamet getirmek, geçmişi pişmanlıkla hatırlamaktır.

"ingiliz din adamı ve ekonomist thomas malthus, halk yığınlarının yoksulluğunu, hızlı nüfus artışına, insanların geçim araçlarından daha hızlı çoğalmalarına bağlıyor ve 'nüfustaki fazlalığı emdiği' için savaşların, salgın hastalıkların yararlı olduğunu savunuyor, yoksul kesimlerin çoğalmalarını önlemek için insanlık dışı yöntemler öneriyordu."

bir olay ne kadar gerçeğe uygunsa, o kadar gerçekdışıymış gibi görünür.

elindeki güç kadar oluyor, insanın isyanı da!

gülünç olmak bazen güzeldir; hatta çok güzeldir: insan o zaman birbirini daha çabuk bağışlar, daha çabuk barışır. insan bir anda her şeyi anlayamaz, yani işe mükemmelden başlanamaz. mükemmele ulaşabilmek için önce pek çok şeyi anlayamamış olmak gerekir.

en zoru budur: bizi hiç kırmamış olanları bağışlamak; çünkü onlar bizi kırmadıklarına göre yakınmamız temelsiz kalmış olacaktır.

hiçbir şeye şaşmamak, çok akıllı olmanın belirtisidir derler; bence aynı ölçüde ve aynı güçte ahmaklık belirtisidir de.

insanlar gün gelir gemilerini yakar ve geri dönmezler.

belinsky: günümüzde fantastiğin yeri edebiyat değil, yalnız tımarhanedir ve edebiyatçıların değil, doktorların konusudur.