13.05.2010

irtica

orhan veli kanık

türkçe karşılığı "geriye gitme" demek olan irtica, her çağda başka mana kazanıyor. meşrutiyet'ten sonra irtica, abdülhamit devrinin geri gelmesini istemek demekmiş. bugün, çok şükür, böyle bir anlamı yok. ama bugünkü anlamı nedir, bugün nelere irtica demeli? onu da bir düşünmek gerek. bizce, geri olan her şeye.

geri olan nedir? bir kez de onu düşünelim: söz temsili dili türkçeleştirmeye çalıştığımız, bunun için kurumlar meydana getirip yeni yeni sözlükler çıkarttığımız bir sırada, kırk yıllık terimlerle yazı yazmaya kalkışmak, bunda ayak diremek, halkı bunun doğruluğuna inandırmaya çalışmak bir geriliktir. yani irticadır.

milyonlarca yurttaşı müspet bilgiye, binlerce köyü okula kavuşturmak gibi ileri bir dava dururken, memleket irfanına din yoluyla hadim olmaya çalışmak bir geriliktir. yani irticadır.

bir islam birliği hayali peşinde koşmak, dolayısıyla dinin devlet işine karışmasını kaçınılmaz bir hale getirmek, prensiplerinden biri de laiklik olan bir rejimde, bir geriliktir. yani irticadır.

fabrikaya karşı el tezgahı, traktöre karşı karasaban, diş fırçasına karşı misvak, okula karşı medrese, bilgiye ve kanuna karşı mızraklı ilm-i hal birer geriliktir. yani irticadır.

biz irticayı nerede görürsek yenmeye çalışacağız. ileri fikirli türk gençliği de bizimle beraber.