jose saramago
otoriter, yoz, insanın elini kolunu bağlayıcı öğütler veren basmakalıp sözler, bunlara zaman zaman hiç beklenmedik biçimde değer atfedilip inciler adı verilse de, dünyayı kasıp kavuran en şiddetli vebalardan bile tehlikeli ve zararlı bir salgındır.
kafası karışık olanlara, kendini bilmek gibi erdem olmaz, deriz; sanki insanın kendini bilmesi, dört işlem adıyla anılan matematik hareketlerinin en zor ve karmaşık, üstelik adı sanı bilinmeyen beşinci kardeşi değilmiş gibi; çevresinde olan bitene kayıtsız kalanlara, isteyen başarır, deriz; sanki dünyanın acı ve acımasız gerçekleri her gün bu sözün aksini kanıtlamıyormuş gibi ve kararsızlara, başlamak bitirmenin yarısıdır, deriz; sanki başladığımız nokta gevşekçe sarılmış bir yün çilesinin apaçık önümüzde duran ucuymuş ve onu çekmeye başladıktan sonra çilenin sonuna rahatça ulaşacakmışız; üstelik bu arada hiç kördüğüme, eprimiş yünlere rastlamayacak, bir basmakalıp söz daha kullanacak olursak, sessiz sedasız çile dolduracakmışız gibi.
bunlar saf ve hazırlıksız insanların hülyalarıdır; başlangıç hiçbir zaman yün çilesinin ucu gibi açıkça meydanda değildir; bilakis, başlangıç dediğimiz uzun ve insana acı veren bir süreçtir; işin hangi yöne ilerlediğini görmek için ağır ağır ve titizce araştırmalar yapılır; değneğiyle yönünü bulmaya çalışan kör bir adam gibi yol alınır, başlangıç bitirmenin yarısı falan değil, salt başlangıçtır ve ondan önce ne olup bittiyse beş para etmez.