evlilik

theodor adorno

boşanma; iyi huylu, yumuşak başlı, eğitimli insanlar arasında gerçekleştiğinde bile, değdiği her şeyi kaplayan ve solduran bir toz bulutu kaldırır çoğu kez. mahremiyetin alanı, paylaşılmış yaşamın o biraz dalgın, korunmasız güveni, ilişki koparıldığı anda öldürücü bir zehre dönüşmüştür sanki. insanlar arasındaki yakınlık sabırdır, hoşgörüdür, saplantılar ve tuhaf huylar için bir sığınaktır. açığa çıkarıldığında içindeki zaaf anını da belli eder ve boşanmada da böyle bir açığa çıkma kaçınılmazdır. güvenin bütün envanterine el koyar boşanma. daha önce sevgi ve özenin göstergeleri olan şeyler, barışın ve karşılıklı uzlaşmanın imgeleri, bağımsız değerler olarak serbest kalırken, kötücül, soğuk, habis yönlerini de gösterirler.

profesörler, ayrıldıktan sonra, karılarının dairelerine gizlice girerek yazı masalarının çekmecelerinden bir şeyler aşırırlar ve hali vakti yerinde kadınlar da eski kocalarının vergi kaçakçısı olduğunu ifşa ederler. evliliğin şu evrensel şefkatsizlik içinde insanca hücreler kurmanın son imkanlarından biri olduğu söylenebilir belki; ama evrensel de evliliğin bozulmasıyla kendi öcünü alır: kural dışı kaldığını sandığımız şeye el koyarak onu hakların ve mülkiyetin yabancılaşmış taleplerine bağımlı kılar, hayali bir güvenlik içinde yaşamış olanları alaya alır. tam da en korunmuş olan şey hunharca meydana çıkarılarak teşhir edilir. ayrılmış çift daha önce ne kadar "cömertse", mülkiyet ve yükümlülük gibi şeylere ne kadar az kafa yormuşsa alçalışı da o kadar sefilce olur. çünkü çekişmenin, sövgünün ve sonu gelmeyen çıkar çatışmalarının asıl gelişme ortamı, tam da bu hukuksal olarak belirsiz, tanımlanmamış alandır.

evlilik kurumunun altındaki bütün o karanlık temel, karısının emeği ve mülkiyeti üzerinde kocanın o barbarca iktidarı, bir erkeği yatmaktan vaktiyle zevk duyduğu bir kadınla evlenmeye zorlayabilen ve bir öncekinden daha az barbarca olmayan o cinsel baskı, ev yıkılınca bütün bunlar da mahzenlerden ve temellerin arasından sürünerek gün ışığına çıkarlar. daha önce iyi evrenseli kapalı ve kısıtlayıcı bir bağlılığın içinde bulmuş olanlar, şimdi toplumun baskısı altında, dışarıdaki kısıtlanmamış kötülüğün evrensel düzeninden hiç farklı olmayan alçaklar olarak görmek zorunda kalırlar kendilerini. evrensel, evlilikte tikelin utanç lekesi olarak açığa vurur kendini; çünkü bu toplumda tikelin, demek evliliğin, doğru evrenseli gerçekleştirmesi imkansızdır.