"en modern idealist filozofların materyalizme karşı ileri sürdükleri hiçbir kanıt yoktur ki, insan bunu ingiliz papazı berkeley'de bulmasın." (lenin)madde, ruhumuzun dışında, düşünerek var olduğuna inandığımız ya da var olduğunu sandığımız şey değildir; ne var ki, onları gördüğümüz, onlara dokunduğumuz için şeylerin var olduğunu düşünüyoruz; bu duyumları verdikleri için onların varlığına inanıyoruz.
ama duyumlarımız, bizim ruhumuzda sahip olduğumuz fikirlerdir. bu durumda, duyumlar aracılığıyla algıladığımız şeyler, fikirlerden başka bir şey değildir ve bunlar, zorunlu olarak zihnimizden başka bir yerde bulunmazlar.
örneğin, belli bir düzenleniş içinde bir renk, bir tat, bir koku, bir biçim, belirli bir direnç gözlemleniyor. bunların tümü "elma" sözcüğüyle ifade edilen bir nesne olarak tanınıp biliniyor. başka duyum biçimleri de bize başka fikir koleksiyonları verirler. bu koleksiyonlar örneğin taş, ağaç, kitap denilen ve algılanıp kavranabilen diğer bütün şeyleri oluştururlar.
aynı şeyin, aynı zamanda farklı olabileceğine inanmak saçmalık değil de nedir? örneğin, bir şeyin aynı zamanda hem soğuk hem sıcak olması! ellerimizden birinin sıcak, ötekinin soğuk olduğunu ve aynı anda her ikisini de bir vazoda bulunan normal sıcaklıktaki bir suya soktuğumuzu düşünelim: vazodaki su, bir elimize sıcak, ötekine soğuk gelmeyecek mi?
şu kumaş parçasının kırmızı renkte olduğunu söylemektesiniz. iyi ama emin misiniz bundan? kırmızı rengin kumaşın kendisinde olduğu düşüncesindesiniz. acaba doğru mu bu? bildiğiniz gibi, gözleri bizimkinden farklı olan hayvanlar vardır. onların bu kumaşı kırmızı renkte görmeleri mümkün değil. sarılık hastalığına tutulan bir insan da kumaşı kırmızı değil sarı renkli olarak görür. öyleyse rengi nedir bu kumaşın? bundan çıkan sonuç şu: kırmızılık kumaşın kendisinde değil, gözlerdedir. daha doğrusu bizdedir.
hafif olduğunu mu söylüyorsun bu kumaşın, onu bir karıncanın üzerine bıraktınız mı, ona ağır gelecektir mutlaka. öyleyse kim haklı? bu kumaşın sıcak olduğunu mu düşünüyorsunuz? eğer ateşiniz olsaydı o zaman da serin gelirdi bu kumaş size. öyleyse sıcak mıdır kumaş yoksa soğuk mu?
kısacası aynı şeyler, aynı anda, kimilerine kırmızı, ağır, sıcak geliyor, kimilerine de sarı, hafif, soğuk görünüyorsa nedeni şudur: demek ki böyle sanmakla biz yanılsamaların kurbanı olmaktayız ve bu şeyler ancak zihnimizde var olan şeylerdir.
o halde, madde, fikirden başka bir şey değildir.
"berkeley sisteminin amacı, maddenin var olmadığını kanıtlamaktır." (georges politzer)