7.09.2013

nürnberg kanunu

david b. resnik

2. dünya savaşı sırasında nazi almanyası'ndaki hekimler, insanlar üzerinde çeşitli deneyler yaptı. toplama kamplarından alınan denekler arasında homoseksüeller, rus subayları, yargılanmış suçlular, polonyalı muhalifler ve çingeneler vardı. nazi hekimleri deneklerinin gönüllü rızasını almadı. deneylerin çoğu büyük acılara ve yaralanmalara yol açtı ve sık sık ölümle sonuçlandı. bazı deneylerde bilimsel olarak doğru sonuçlar elde edildiyse de, deneylerin çoğu doğru deneysel işlemlere dayanmıyor ya da sırf arzuları veya sadistik duyguları tatmin etmek için yapılıyordu. nazi "bilim adamlarının" en kötüsü auschwitz kampında bulunan "ölüm meleği" lakaplı josef mengele, genetiğin ve çevrenin çeşitli insan özelliklerine nisbi katkılarını belirlemek için çift yumurta ikizleri üzerinde çeşitli deneyler yaptı. amacı, çevreyi kontrol ederek, sarı saçlı, mavi gözlü, vücudu sağlıklı, hiçbir genetik hastalığı olmayan "mükemmel" insanlar yaratmaktı. bir deneyde, 6 çocuğun gözlerine, onları mavi yapmak için boya damlattı. daha sonra gözlerini çıkardı ve duvarına astı. denekler daha hayattayken organlarını çıkardı. ikizlerin, ikiz doğurup doğurmayacağını saptamak için onları çiftleşmeye zorladı. ikizlerin kanlarını değiştirdi, 2 farklı yumurta ikizinden bir "siyam" ikizi yaratmak için onlara aşı yaptı; alman hekimlerinin ziyaretinde 7 tane cüceyi teşhir etti; elektrik şoku deneylerinde 25 kişiyi öldürdü.

nürnberg kanunu, 1946'da, nazi bilim adamlarını savaş suçlusu olarak kabul etmeyi esas alan nürnberg mahkemeleri'nde ortaya çıktı. bu kanun, şu anda bile insan denekleri üzerindeki deneylerde can alıcı bir rol oynayan, kabul görmüş uluslararası bir bildiridir. bu kanunun temel ilkeleri şöyledir:

1. bilinçli rıza: insanlar ancak gönüllü ve bilinçli rızaları olduğunda araştırmalara katılabilirler.

2. toplumsal değer: deneyler toplum için yararlı sonuçlar doğurmalıdır.

3. bilimsel geçerlilik: deneyler bilimsel olarak geçerli ve iyi tasarlanmış olmalıdır. deneyler nitelikli bilim adamları tarafından yapılmalıdır.

4. iyilik: ölüme ve iyileşmez yaralanmalara neden olabilecek deneyler gerçekleştirilmemelidir. deneyi yapanlar riskleri ve acıları azaltmak için önlemler almalıdırlar.

5. sona erdirme: deney sırasında, bireyler herhangi bir nedenle deneyden ayrılabilirler. deneyin sürmesinin ölüme veya yaralanmalara sebebiyet verebilmesi durumunda, deneyi yapanların deneyi durdurmaya hazırlıklı olmaları gerekir.