toplum

balzac

toplum, insanlardan beklediği erdemlerin hiçbirine uyma gereğini duymaz. her an cinayet işler ama sözle işler. nasıl güzeli gülünçleştirerek küçültürse alay yoluyla da kötülüklerin yolunu açar. babalarının ölümüne fazla ağlayan oğulları alaya alır, yeterince ağlamayanları aforoz eder; sonra da kendisi, henüz soğumamış ölülerle uğraşarak eğlenir.

toplum yüze vuran şeylerle yetinir; aslı var mı yok mu düşünmez, gördüğüne bakar yalnızca. gerçek acı bir gösteridir onun için, bir tür eğlencedir ve bu yüzden her şeyi, bir caniyi bile bağışlayabilir. heyecana bayıldığı için hiç fark gözetmeden kendini ağlatana da, güldürene de -nasıl ağlattığına, nasıl güldürdüğüne bakmadan- aynı biçimde davranır.