insan olmak için pek akıllı olmaya gerek yok. hatta bana öyle geliyor ki, bazen tam tersi oluyor. gerçekten zeki ve kurnaz bir adamı al örneğin, iyi bir insan çıkması nadirdir.bizim gibi çiftliklerde çalışan insanlar dünyada yapayalnızdırlar. ne kimseleri vardır ne bir yurtları. bir çiftliğe gider, orada beş on para biriktirir, sonra şehre inerek hepsini harcarlar. para biter bitmez de başka bir çiftlikte didinmeye giderler. umacak hiçbir şeyleri yoktur yarından.
kimsen olmadığını düşün. zenci olduğun için bir odaya gidip iskambil oynayamadığını düşün. burada oturup kitap okumak zorunda kaldığını düşün. tabii akşama kadar nallarla oynayabilirsin ama, gece oldu mu odana kapanıp kitaplarını okumaktan başka yapacak iş yoktur. kitaplar da beş para etmez. asıl gerekli olan, arkadaştır, yanında bir can bulunmasıdır.
bazen ister istemez yaptığımız şeyler vardır.
burada birinin geceleyin oturup kitap okuduğunu veya düşündüğünü göz önüne getir. bazen arpacı kumrusu gibi düşünür; ama düşündüğü doğru mudur, değil mi, söyleyecek bir can bulunmaz yanında. bir şey görecek olsa, gerçek mi, değil mi, bilemez. yanında oturan birine dönüp sen de görüyor musun bunu, diye soramaz. hiçbir şeyden emin olamaz. bir ölçü yoktur elinde. burada neler gördüm ben. sarhoş da değildim. uykuda mıydım, bilmiyorum. yanımda biri olsaydı, rüyanda görmüşsün sen onu, derdi, ben de artık düşünmezdim. ama şimdi bilemiyorum.