nikolay gogol sıradan biri değildir. bugün rusya'nın en yetenekli yazarlarından biri olarak kabul ediliyor. fakat yaşamı boyunca onu hiç kimse, hatta kendisi bile anlamadı. onun "deli dahi" tanımlamasının tipik bir örneği olduğunu söyleyenler var. özetle, gogol'ün yaşamı yavaş yavaş, fakat kararlı bir biçimde deliliğe doğru gitti. turgenyev onu zeki, tuhaf ve hastalıklı biri olarak tanımlamıştı. hastalık hastası, son derece paranoyak ve asabi biri olarak nam salmıştı. ayrıca hastalık derecesinde melankolikti ve bu durum ağır bir depresyon geçirmesine zemin hazırlamıştı. arkadaş edinemiyordu. hiç evlenmedi ve çocuğu olmadı. bakir öldüğüne inanılıyor.
gogol'ün edebiyat yaşamı yaklaşık 11 yıl sürdü, sonraki yıllarda mesleki yaşamı adeta felç oldu. gogol, sağlığını ve yaratıcı ilhamını geri kazanmak için birçok kaplıca ve sanatoryuma gitti. 1848'de filistin'e hacca gitti. sonunda rusya'ya döndü. 1852 yılında, moskova'da, hayal kırıklığına uğrayıp bir yazar olarak başarısız olduğuna inanarak tüm edebi çalışmalardan elini çekti ve ölü canlar'ın ikinci cildinin müsveddesini yaktı. ardından kendini ölüm cezasına mahkum etti ve aç kalarak yavaş yavaş intihar etti.