ahlak

nietzsche

ahlak ilkin, topluluğun varlığını sürdürmenin ve çöküşünü önlemenin bir aracıdır; bundan sonra topluluğun varlığını belirli bir düzeyde ve belirli bir iyilikte sürdürmenin aracıdır. ahlakın güdüleri korku ve umuttur; üstelik aykırı, tek yanlı, kişisel olana duyulan eğilim hâlâ çok güçlü olduğundan, bu güdüler de bir o denli haşin, güçlü, kabadırlar. caydırıcı yöntemlerin yumuşak olanları etkili olmadığı ve varlığını sürdürmenin ikili tarzına başka türlü ulaşılmadığı sürece, en dehşet verici olanlarından yararlanılmalıdır. bu araçların en güçlülerinden biri de, sonsuz bir cehennemi içeren bir öteki dünyanın icat edilmesidir. orada ruh işkenceleri ve bunu yapacak cellatlar gereklidir. ahlakın başka basamakları ve belirtilen amaca götüren araçlar da bir tanrının buyruklarıdır -musa'nın yasası gibi- daha başka ve daha yüksek basamakları da mutlak bir ödev kavramının "yapmalısın" diyen buyruklarıdır. tüm bunlar henüz oldukça kaba yontulmuş ama geniş basamaklardır; çünkü insanlar daha ince, daha dar olanlarına basmayı henüz bilmezler. sonra bir eğilim, bir beğeni ve sonunda bir kavrayış ahlakı gelir, ki bu diğer tüm aldatıcı ahlak güdülerinin üstündedir; ama insanlığın uzun yıllar boyunca başka güdülere sahip olamayacağını da anlamıştır.