kimi zaman geriye baktığımızda dimdik duran kişilikler görürüz. bana göre, ingiltere doğumlu amerikan devrimcisi thomas paine böyle bir kişilikti. zamanının çok ilerisindeydi. monarşiye, aristokrasiye, ırkçılığa, köleliğe, batıl inanışlara ve cinsiyet ayrımına, tüm bunların o günün geleneksel bilgeliği sayıldığı bir dönemde cesaretle karşı çıkmıştı.geleneksel dini eleştirisinde asla ödün vermez bir tavır içerisindeydi. "akıl çağı" isimli eser onun imzasını taşır: incil'in yarıdan fazlasını dolduran açık saçık öyküleri, şehvetli zevk düşkünü yaşamları, zalim ve işkenceci infazları, amansız intikamları her okuyuşumuzda göreceğiz ki, ona tanrı'nın değil iblisin sözü demek daha tutarlı olacak. bu kitap insanlığı kokuşturup canavarlaştırmaya yaramıştır. aynı kitap, paine'in doğal dünyaya bakıldığında varlığının hemen anlaşıldığını söylediği evrenin yaratıcısına duyduğu derin saygıyı da ortaya koyuyordu. ne var ki incil'i kötüleyip tanrı'ya kucak açmak, çağdaşlarının çoğu için olanaksız bir anlayış demek oluyordu.
hristiyan dinbilimciler, paine'in sarhoş, çılgın ya da değer yitimine uğramış bir kişi olduğuna karar vermişlerdi. musevi bilimci david levi, din kardeşlerini, kitabı okumak şöyle dursun, dokunmaktan bile men etmişti. paine'e görüşleri yüzünden -zulme karşı çıkışında çok ısrarlı olduğu gerekçesiyle fransız devrimi'nden sonra hapse atılması da dahil olmak üzere- öylesine çok acı çektirilmişti ki, sonunda huysuz bir ihtiyar olup çıkmıştı.
paine, "sağduyu" adlı devrimci kitapçığın da yazarıydı. 10 ocak 1776'da basılan eser sonraki birkaç ay içerisinde yarım milyon satmış ve birçok amerikalıyı bağımsızlığı gerçekleştirmek yolunda harekete geçirmişti. on sekizinci yüzyılın en çok satan kitaplarından olan üç eseri daha vardı. sonraki kuşaklar onu toplumsal ve dini görüşleri yüzünden nefretle anmıştır. theodore roosevelt ondan -tanrı'ya olan derin inancını açıkça belirtmiş olmasına karşın- "pis küçük ateist" diye söz ediyor. paine, washington d.c.'de adına bir anıt dikilmemiş en ünlü amerikan devrimcisidir.