cengiz aytmatov
benim için "tanrı" kelimesi boş bir sözcüktür, anlamsızdır yani. herkes biliyor, sovyet okullarındaki bütün öğrenciler biliyor ki allah yoktur. bizim tanrımız iktidarı elinde tutandır.
devlet bir sobadır ve yakıtı da yalnız insandır. yakılacak insan olmazsa soba söner. sönen, yanmayan sobanın da hiçbir yararı yoktur. ama öte yandan bu insanlar da devlet olmadan yaşayamazlar. sobayı tutuşturan, yakan onlardır. sobayı yanar tutmakla görevli olanlar da ona yakıt temin etmelidirler. her şey buna bağlı.
bükebildiğin, ezip yok edebildiğin şeyin hiçbir önemi yoktur. baş eğip diz çökenler, galibin insafına kalmışlardır. ancak budur hak ettikleri.
dünyanın temel düzeni, asıl kuralı buna dayanır: mutluluğun da, mutsuzluğun da kökü birdir. birine sahip olduk, şimdi ötekini göğüslemeye hazır olalım.
yeryüzündeki bütün yaratıklar arasında şeytanla hemen uyuşan, anlaşan tek yaratık insan idi. bu uyuşma sonunda, yüzyıllar, bin yıllar boyunca kötülük ekti, kötülük biçti ve kötüye zafer kazandırdı. evet, kötülük yapma ve yayma konusunda insanla yarışabilecek yaratık yoktur.