martin luther

sevan nişanyan

protestan reformunun öncüsü olan martin luther oldukça mutaassıp bir din adamıdır. dili çoğu zaman saldırgan ve dogmatiktir. buna karşılık iman (inanç) hakkındaki düşünceleri, augustinus'tan bu yana çok az düşünürün yakınına yaklaşabildiği bir felsefi derinlik -ve duygu zenginliği- gösterir. boş bir adam değildir yani. muhammed'e ve islam dinine ilişkin görüşleri 1528 ve 1530'da kaleme aldığı vom kriege wider die türken ve heerespredigt wider die türken adlı iki vaazda yer alır. ikisi de sert metinlerdir. türkçeye çevirildiklerini veya çevirilebileceklerini sanmıyorum.

muhammed'e yönelik eleştirileri üç noktada toplanır. ilk nokta sevap öğretisidir; tanrıyla bir tür çıkar pazarlığına dayalı selamet anlayışını luther ahlaksız ve imansız bulur. ikinci nokta silah zoruyla (yazarın deyimiyle "cinayet ve yağma" yoluyla) din yayma fikridir. üçüncü nokta, islam dininin çok eşlilik ve cariyeliğe izin vermesidir. her üç noktada luther islam peygamberinin kişisel ahlakını lanetler. "iğrenç ve utanç verici bir kitap" olarak tanımladığı kuran'ı herkesin tanıması için (auff das yderman sehe welch ein faul schendlich buch es ist) vakit bulduğunda almancaya çevirmeyi vaat eder.